«Երնե՜կ, թե այս Նոր տարին
Ոտքի կանգներ Հայաստան…»[1]
Ցանկանում են, որ այս տարում Հայաստանը …
Հզոր և բարգավաճ Հայաստանի վերաբերյալ ամանորյա այս մաղթանքն այսօր էլ նույնքան արդիական է, որքան շուրջ 125 տարի առաջ, երբ գրի է առնվել Ռափայել Պատկանյանի (Գամառ Քաթիպայի) կողմից:
Ի՞նչ սպասելիք կարող է ունենալ մեր երկիրն ու ժողովուրդը մեր Տիրոջ 2004 թվականին, Բուն Հայոց 4496 թվականին, Հայոց Մեծ թվականի 1453-րդ տարում և Երևանի հիմնադրման 2786 ամյակին: (Այո, սա շատ վաղեմի հարցադրում է մեզ համար): Արդյո՞ք 2004 թվականը համայն հայության համար կլինի մեր ազգային ժառանգությանն արժանի լինելու հնարավորությունից օգտվելու տարի՝ դառնալով օրնակելի ազգ, որը կառուցում է օրինակելի պետություն:
Ես այս տողերը գրում եմ մեր նոր, և այնուհանդերձ հինավուրց մայրաքաղաքում, որն իմ տունն ու ապրուստի վայրն է վերջին վեց տարում:
Այս վեց տարիների ընթացքում շատ բան է փոխվել՝ հիմնականում դեպի լավը: Սա հիրավի հրաշալի վերածնունդ է: Այսքան նվաճումներ, և այսքան սուղ միջոցներով: Իհարկե որինչ բավարար չափով արագ չի լինում, երբ խոսքը վերաբերում է մեր իղձերին:
Այնքան բան է փոխվել, և այնքան արագորեն, որ համարյա անհնար է կանխատեսել, թե ինչ է բերելու գալիք տարին: Բայց մենք կարող ենք հուսալ և մենք կարող ենք ցանկալ:
Ահա իմ որոշ հույսերն ու ցանկությունները մեր նոր ու հինավուրց հայրենիքի ու ժողովրդի համար 2004 թվականին:
Անկախ երկիր կառուցելը ծանր գործ է՝ ավելի ծանր ու հսկայական, քան շատերը պատկերացնում էին: Պետության կառուցումը ազգի գործն է: Այդ գործը պահանջում է ողջ ազգի ջանքերը, այլ ոչ թե երեքից մեկի, ում տունն այսօր Հայաստանում է: Մեզ համար տուն կառուցելը, հաճախ փորձություն է, սակայն դա նաև անզուգական հնարավորություն է՝ մի հնարավորութուն, որի մասին հայերը սերնդեսերունդ սոսկ երազել են և որին տենչացել են, որի համար տառապել ու զոհվել են: Մեր հալածված, գաղթական պապերից ու նախապապերից շատերը կտային այն ամենն ինչ ունեին (և հաճախ այդպես էլ վարվել են) մեր հայրենիքը վերակառուցելու հնարավորության համար: Որքան էլ հեգնական թվա, նրանց հարաբերականորեն ապահով և աներևակայելիորեն բարգավաճ երեխաներն ու թոռները, որոնց հաջողությունը կառուցվել է իրենց նախնիների զոհողության, արժեքների և հավատի վրա, դեռևս կամ ու կացի մեջ են իրենց ժամանակի, կարողության կամ եռանդի անգամ 1 տոկոսը Հայաստանի կառուցման գործին նվիրաբերելու հարցում:
Հայ ազգը ճամփաբաժանի առջև է: Ե՞րբ ենք մենք եղել ավելի հարուստ, ավելի լավ կրթություն ստացած, ավելի ապահով, ավելի լայն կապերով օժտված կամ ավելի լավ դիրքեր ունեցող:
Կառուցումն ավելին է քան կողքից շաղակրատելը կամ դեպքից դեպք, ոգևորության կամ ձանձրույթի պահին որևէ բան անելը: Կառուցումը ստեղծագործական աշխատանք է, որը պահանջում է մեր ազգի ողջ հնարամտության, եռանդի, խելքի և տաղանդի գործադրումը: Սա ոգու վեհանձնությունն է, որը Պատկանյանը ոգեկոչում է իր քաջալերանքի խոսքերով.
«Հայե՛ր, երբեք չերկմըտենք,
Կըկատարվի այդ ամեն,
Եթե իսպառ մենք հանենք
Փոքրոգություն մեր սըրտեն»։[2]
Մենք ամենքս մեր կայնքը սկսել ենք մկրտության օծումով, ինչ մեզ համար հավատի, հույսի և սիրո պատվիրան է: Հայաստանը մեր երազած երկիրը դարձնելու համար մեզանից պահանջվում է հավատ ապագայի նկատմամբ, հույս ի բարեփոխում և սեր մեր ժողովրդի և հայրենիքի հանդեպ: Այս կանչը դարեր շարունակ ձայնածել է հայերի մեջ ամենուր:
Դա այն հավատն է, որը, չնայած անհաղթահարելի թվացող խոչընդոտներին, այդ ամենն իրականացնելու է, եթե մենք ապագային մոտենանք հոգու վեհանձնությամբ, ինչը, որպես առաջին քրիստոնյա ազգի, հարիր է մեր ազգային ժառանգությանը:
Դա այն հույսն է, որ սարեր է շարժում, ամոքում է դարերի վերքերը, ապաքինում է հոգին և հպարտություն բերում յուրաքանչյուր հայի ամենուր:
Դա այն սերն է, որը ձգտում է արժանի լինել այն ընծաներին, որոնք ավելի հաճախ ընկալվում են իբրև ինքնաբերաբար հասանելիք, քան թե իրոք արժևորվում են, այն սերն է, որն արգելքներն ընկալում է որպես ավելի ստեղծագործական, ավելի հնարամիտ, ավելի ըմբռնող և ավելի համառ լինելու հնարավորություններ:
Մեր կյանքի ոչ մի այլ մասում մենք չենք ակնկալում, որ ուրիշներն իրականացնեն մեր երազանքները։ Մենք հասկանում ենք, որ ձեռքբերումները պահանջում են ջանքեր, միջոցներ, ժամանակ և հանձնառություն: Թող 2004 թվականը լինի այն տարին, երբ մենք կընդունենք մեր ազգային նախասահմանությունը՝ կառուցել Հայաստան, որը լավագույն վայրը կլինի հայերի՝ բոլոր հայերի համար՝ ապրելու, աշխատելու, այցելելու, ներդնելու, վայելելու և արարելու համար։
Մեզանից յուրաքանչյուրն ունի ընտրություն, թե ինչ կառուցել և որտեղ կառուցել։ Հայաստանը կառուցելը ներկայիս սերնդի առանձնաշնորհն է:
Կլինի՞ արդյոք 2004 թվականն այն տարին, երբ մենք կնպատակադրվենք դարձնել.
մեր դպրոցները՝ առաքինության կղզյակներ,
մեր երաժշտությունը, արվեստը, գրականությունն ու կինոն՝ միջազգային միտումներ թելադրողներ,
մեր եկեղեցին՝ բարոյականության կոչնակ, որն ի մի կբերի և վեր կբարձրացնի մեր աշխարհասփյուռ ազգին,
մեր իրավական համակարգը՝ արդարության և արդյունավետության տիպար,
մեր երկիրը՝ բնապահպանական կառավարման չափօրինակ,
մեր բժշկական համակարգը՝ այնքան կատարելագործված, որ հիվանդներն այլ վայրերից գան բուժվելու,
մեր արտադրանքը եւ ծառայությունները, գիտությունը և արտադրական հմտությունները՝ այնպիսի որակյալ մակարդակի, որ արժևորվեն աշխարհով մեկ և մենք լիարժեքորեն մասնակից լինենք համաշխարհային արտադրական անցուդարձին,
մեր հայրենիքը՝ այնքան գրավիչ, որ բոլոր հայերը երազեն այն իրենց տունն անվանել։
Իսկ դու՞ք ինչ կցանանաք Հայաստանի համար 2004 թվականին: Դա տեղի չի ունենա, եթե դուք չհամարձակվեք երազել կամ չերազեք համարձակվելու մասին:
Ծնունդով Նյու Ջերսիից Թոմ Սամուելյանը միջազգային իրավաբան և գիտնական է, ով Հայաստանում հաջողությամբ հաստատվել է իր տանը: Նա ղեկավարում է Երևանում գործող հանրային շահերի սպասարկմանը ծառայող «Առլեքս Ինթերնեյշնլ» իրավաբանական ընկերությունը և «Առակ-29» բարեգործական հիմնադրամը:
(Սույն հոդվածը հրապարակվել է AIM ամսագրում 2004թ. հունվարին):
[1] «Եթե միայն այս տարի Հայաստանը վերադառնա իր նախկին վիճակին …»:
[2] «Հայերը երբեք չպետք է կասկածեն, որ այս ամենը կանցնի եթե մենք ազատենք մեր սրտերը այն սահմանափակ մտածելակերպից, որը մեր ոգին սահմանափակում է»:
