Toros, son of Levon
The novel Toros, son of Levon was published in 1877. Set in the 12th century, it tells the story of the Armenian national-liberation movement in Cilicia from Byzantine domination during the Crusades. The main character of the novel is a real historical figure, Toros II the Great of the Rubinian princely family. Toros, together with his father Leo I and his brother Ruben, was taken captive and imprisoned in Constantinople in 1137 by the Byzantine Emperor John II Comnenus. Unlike his father and brother, Toros survived his incarceration in Constantinople and escaped in 1143. Returning to Cilicia he successfully liberated and restored the Armenian state of Cilicia. Toros’s accomplishments during his reign placed the Armenian state of Cilicia on a firm footing.
Թորոս Լևոնի
«Թորոս Լևոնի» վեպը հրատարակվել է 1877թ.: Այն պատմում է Կիլիկիայում, 12-րդ դարում խաչակրաց արշավանքների շրջանում, բյուզանդական տիրապետության դեմ հայ ժողովրդի մղած ազգային-ազատագրական պատերազմի մասին: Վեպի գլխավոր հերոսն իրական պատմական դեմք է՝ Թորոս Բ-ն Ռուբինյան իշխանական տոհմից: Թորոսն իր հոր, Լևոն Ա-ի և իր եղբայր, Ռուբենի հետ գերեվարվել է 1143թ. բյուզանդական կայսր Ջոն Բ Կոմնենոսի կողմից և բանտարկվել Կոնստանդնուպոլսում: Ի տարբերություն իր հոր և եղբոր, Թորոսը վերապրեց Կոնստանդնուպոլսում իր ազատազրկումը և 1143թ. կարողացավ փախուստ կազմակերպել: Վերադառնալով Կիլկիկիա, նա ազատագրեց երկիրը և վերականգնեց Կիլիկիայի հայկական պետությունը: Թորոսի գործադրած ջանքերի շնորհիվ Կիլիկիայի հայկական պետությունը դրվեց ամուր հիմքերի վրա: