ՀԱՅԿԱԶԵԱՆ ՈՒՂՂԱԳՐՈՒԹԻՒՆ
ՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ
Դասական Ուղղագրութիւն (pdf տարբերակը)
Լեզու եւ Գրութիւն
- Ուղղագրութիւնը ճիշտ գրելու ձեւ է:
- Լեզուն ունի երկակի կառոյց`
- ձայնային համակարգ – միաւորը “գիր”
- իմաստային համակարգ – միաւորը “բառ”
- լեզուների գրութիւնը յարմարացուած է այդ երկու միաւորների արդիւնաւէտ գրելու համար
Այբուբեն
- 36 գիր – Սբ. Մեսրոպ եւ Սբ. Սահակ 406թ.
- + 2 – Օ, Ֆ 11-12րդ դարերում, օտար բառերի համար
- գրերի օգտագործումը եւ բառերի գրութեան ձեւը մեծ մասով մնաց կայուն մինչեւ 1922թ., բոլոր հայերի, եւ հայերէնի բոլոր ձեւերի համար
Յետ-1922
Բաժանուեց գրելաձեւը. Սփիւռքում շարունակեցին Մեսրոպեան ուղղագրութիւնն օգտագործել, իսկ Սովետական Միութիւնում յօրինուեց
Սովետական գրելաձեւը
- 1922 – “մէկ ձայն-մէկ գիր” կարգախօսով
վոչ, յեվ Յերեվան, որաթերթ, տղա յե, աղջիկ ե
հանուեցին է, օ, ւ տառերը
ինչպէս պարզեցման շատ փորձեր, չյաջողուեց` բացառութիւններ շատ կան` երրորդ, դեղձ, մարդ, շուրջ, փորձ, օդ, հոգի
- 1940 – վերականգնուեցին Մեսրոպեան որոշ կանոններ
Այլ լեզուների փորձը
- Ռուսերէն город, города, Новгород – горт, гарада, Новгрт
- Անգելերէն know, no; write, right, wright; worked, played, boarded, books, weeds
- Ֆրասերէն` travaille, travailles, travaillent, et, est
- Ուղղագրութիւնը պահպանողական է:
- Պահպանւում է լեզուամշակոյթի ներկայի եւ անցեալի միջեւ կապը, որը գրաւոր մշակոյթի ակունքն է:
- Իսկ հայերէնը իւրայատուկ է իր կայունութեան մէջ:
Սովետական գրելաձեւի հետեւանքները
- Խզուեց Սովետականն օգտագործողների կապը լեզուի մշակոյթի հետ
- Անսովոր եւ ոչ հարազատ դարձաւ մեր հոգեւոր եւ գրաւոր ժառանգութիւնը
- Տեղեկատուական կորուստ – աղաւաղուեցին բառերի իմաստային արմատները, թաքցուեց լեզուի կառոյցը
- Հայերէնի եւ հայերի մէջ ստեղծուեց բառերի գրութեան պատնէշ
- Համանունները շատացան, որը ցանկալի չէ կարդալու համար
- Մօտ 150 առաւել օգտագործուող բառերը ստացան “պարզեցուած” գրելաձեւ
Տեղեկատւութեան կորուստ
- Բառերի պատկերներն աղաւաղուեցին
- Արմատները խառնուեցին
- յօրինել => հորինել (արմատը` օրէն)
- հօտ/հոտ, հօր/հոր, յորդ/հորդ => հոտ, հոր, հորդ,
- շաքարաւազ, արագավազ => ավազ
- սեր, սէր => սեր
- սակայն` արշաւանք, Արմաշավանք =>ավանք
- Լեզուի կառոյցը խախտուեց, թաքցուեց
Գրաւոր լեզուի > 80% կարդալն է
Ինչքան տեղեկութիւն, ինչքան յստակութիւն, այնքան արդիւնաւէտ է գրաւոր լեզուն կարդացողի համար:
կը գրեմ աւելի հեշտ է վերլուծել աչքի եւ մտքի համար քան կգրեմ
հոտը սարից է գալիս
հօտը սարից է գալիս
սերը ո՞ւր է:
կատուի կատու (արմատը պարզ երեւում է)
մատեան մատենադարան (ա-ի սղումով)
Օրինակ 1
Մինչ 1922թ., բոլոր հայերն ունէին նոյն լեզուի բառային մտապատկերները` սեր կարդալիս միայն պատկերացնում էինք` կաթի սեր:
Իսկ հիմա` սովետական ուղղագրութիւն օգտագործողները` սեր = թէ կաթի սեր, թէ Աստծու սէր, մինչ մնացած հայերը` Մեսրոպ Մաշտոցի նման հասկանում են միայն կաթի սեր:
Օրինակ 2
Մինչ 1922թ., բոլոր հայերը ունէին նոյն լեզուի բառային մտապատկերներ` հոր կարդալիս միայն պատկերացնում էինք` ջրհոր:
Իսկ հիմա սովետական ուղղագրութիւն օգտագործողները` հոր = թէ՛ ջրհոր, թէ՛ հայր – հօր, մինչ մնացած հայերը` Մեսրոպ Մաշտոցի նման հասկանում են միայն ջրհոր:
Անսովոր, ոչ հարազատ
Արդիւնքում, մեր լեզուի Մեսրոպեան գրելաձեւը եւ դրանով գրուած հոգեւոր եւ մշակութային արժէքների տեսքը դարձաւ անսովոր եւ ոչ հարազատ շատերի համար:
Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո, որպէս յերկինս եւ յերկրի:
հաւատ, յոյս, սէր, Աստուած, Աստուծու, Աստուծոյ, Տէր ողորմեա
Լեզուի ամբողջական կառոյցը մասնատուեց
Նախկին Սովետական Միութեան տարածքում անսովոր է դարձել մեսրոպեան ուղղագրութիւնը եւ դրա համար խորթ է սովետական ուղղագրութիւն օգտագործողների համար: Մենք մեր ուղղագրութիւնից օտարացել ենք:
Գրական ստեղծագործական ներուժը աւանդական է` բխում է նախորդ գրութիւններից:
Արմատներից կտրուած գրաւոր մշակոյթը մեռնում է:
Ամփոփում
| Սովետական
սեր հույս հավատ հարություն հանուն հոտ հոր Աստված |
Դասական-Մեսրոպեան
կաթի սեր, Աստուծոյ սէր յոյս հաւատ յարութիւն յանուն հոտ (բոյր), հօտ (ոչխարի) հոր (ջրհոր), հօր (հայր) Աստուած, Աստուծոյ |
Որո՞նք են տարբերութիւնները
5 ձայն, 5 խումբ գրեր
| [y] | յ, ե, իւ |
| [v] | վ, ու, ւ |
| [h] | հ, յ |
| [e] | ե, է |
| [o] | ո, օ |
Օրինակներ
[y] – Պալեան, միութիւն, եօթ, լոյս
[v] – թիւ, հիւանդ, կատուի, գրւում, անցաւ, ԵՐԵՒԱՆ
[h] – Յիսուս, յանուն, յայտնի, արտայայտել, յետ-
[o] – մօտ, ովկիանոս
[e] – մէջ, գրէ, գրէք, կը գրէր, -օրէն
բառավերջի այ, ոյ – երեկոյ, քահանայ, չեմ կարդայ, կայ, բայց այո, նա, կարդա՛, Անգլիա, Արա, կեցցո,
Կարդալու 6 կանոններ
- Բառասկզբի Յ, յ կարդացւում է հ – Յակոբ, յուլիս, յունիս, յայտնի, անյայտ
- Բառավերջի յ չի կարդացւում շուկայ, տղայ, երեկոյ, բայց միավանկ` հայ, թէյ, խոյ, նոյ
- ու-ն ձայնաւորից առաջ կարդացւում է վ զուարթ, գտնուել, կատուի, յունուար, փետրուար
- իւ-ը բաղաձայնից առաջ կարդացւում է յու անկիւն, հիւր, միութիւն, բայց թիւ, հիւանդ
- ոյ-ը բաղաձայնից առաջ կարդացւում է ույ լոյս, գոյն, կապոյտ, բայց հոյակապ, գոյական
- եա-ն, եօ-ն կարդացւում են յա, յո միութեան, հեշտութեամբ, Պալեան, երեկոյեան եօթը, արդեօք, ընտանեօք
1. Բառասկզբում յ–ն կարդացւում է հ
| Դասական-Մեսրոպեան
յունիս յուլիս յունուար Յիսուս Յակոբ Յովհաննէս Յարութիւն Յասմիկ յայտ անյայտ յետաձգելի անյետաձգելի յիշելի արտայայտել ակնյայտ անյաղթ յարմար ամենայարմար յաջող անյաջող յաճախ ամենայաճախ բայց` հոգ բայց` անհոգ |
Սովետական
հունիս հուլիս հունվար Հիսուս Հակոբ Հովհաննես Հարություն Հասմիկ հայտ անհայտ հետաձգելի անհետաձգելի հիշելի արտահայտել ակնհայտ անհաղթ հարմար ամենահարմար հաջող անհաջող հաճախ ամենահաճախ հոգ անհոգ |
2. Բառավերջում չկարդացուող –յ
| Դասական-Մեսրոպեան
գուլպայ քահանայ պահածոյ հաւաքածոյ երեկոյ մեքենայ կը կարդայ չեմ կարդայ |
Սովետական
գուլպա քահանա պահածո հավաքածո երեկո մեքենա կկարդա չեմ կարդա |
2. Բառավերջում կարդացուող –յ
(5-6 բառ)
| Դասական-Մեսրոպեան
հայ ճայ վայ թէյ խոյ ամերիկահայ |
Սովետական
հայ ճայ վայ թեյ խոյ ամերիկահայ |
3. Ձայնաւորից առաջ ու–ն կարդացւում է վ
| Դասական-Մեսրոպեան
նուէր դժուար գտնուել նեղուէր լեզուի ծուի լուալ հաշուեկշիռ Սամուէլ Մանուէլ գրանցուես խօսուել հաւաքուեն որոշուի բուի բայց` վերարկուի |
Սովետական
նվեր դժվար գտնվել նեղվեր լեզվի ծվի լվալ հաշվեկշիռ Սամվել Մանվել գրանցվես խոսվել հավաքվեն որոշվի բվի վերարկուի |
3. ւ–ն կարդացւում է վ բառավերջում եւ ձայնաւորից առաջ
| Դասական-Մեսրոպեան
Երեւան տերեւ անիւ գտնւում թագաւոր մոռացաւ հիւանդ աւագ |
Սովետական
Երեւան տերեւ անիվ գտնվում թագավոր մոռացավ հիվանդ ավագ |
4. իւ–ն կարդացւում է յու բաղաձայնից առաջ
| Դասական-Մեսրոպեան
անկիւն սիւն կորիւն գոյութիւն հայութիւն միւս հիւթ բայց` հաշիւն է հիւսիս նիւթ աղիւս մեծութիւն բարձրութիւն ձիւն ճիւղ հիւսել |
Սովետական
անկյուն սյուն կորյուն գոյություն հայություն մյուս հյութ հաշիվն է հյուսիս նյութ աղյուս մեծություն բարձրություն ձյուն ճյուղ հյուսել |
5. ոյ-ը կարդացւում է ույ բաղաձայնից առաջ
| Դասական-Մեսրոպեան
գոյն լոյս բոյն յոյս յոյն թոյլ ծոյլ կոյր կոյտ յոյժ նոյն թոյն սոյն միեւնոյն ըստ արժանւոյն |
Սովետական
գույն լույս բույն հույս հույն թույլ ծույլ կույր կույտ հույժ նույն թույն սույն միեւնույն ըստ արժանվույն |
6. եա–ն կարդացւում է յա
| Դասական-Մեսրոպեան
Սարգսեան Արամեան միութեան յայտնութեան երկարութեամբ համբերութեամբ դժուարութեամբ օգնութեան |
Սովետական
Սարգսյան Արամյան միության հայտնության երկարությամբ համբերությամբ դժվարությամբ օգնության |
6. եօ–ն կարդացւում է յո
(3-4 բառ)
| Դասական-Մեսրոպեան
եօթ արդեօք ընտանեօք եօթանասուն քսանեօթ երեսունեօթ |
Սովետական
յոթ արդյոք ընտանյոք յոթանասուն քսանյոթ երեսունյոթ |
Շնորհաւո՜ր:
- Շնորհաւորում ենք, դասական ուղղագրութիւնով կարդալն արդէն սովորեցիք:
- Քանի որ կարդալը գրաւոր լեզուի 80%-ն է, արդէն կարելի է համարել որ դասական ուղղագրութեանը 80%-ով տիրապետում էք:
Գրելու կանոններ
- իւ
- եա
- ոյ
- եօ
- ոյա, ոյե, այա
- յեա
- եա, յա
- վ/ւ/ու
- աւ, իւ, եւ
- -ւու-
- օտար բառեր
- բառավերջի -է
- էք, -էր
- է ձայնաւորից առաջ
- է/ի
- է – արմատական
- այ-է խոսակցական
- յատուկ անուններ
- բառավերջի -յ
- յ/J
- յ < ի
- յետ, յար, յեղ
- յ/հ արմատական
- -օրէն
- -օ
- օ արմատական
- երէն, օրէն, եղէն, աւէտ
- անգիր սովորելու զոյգ բառեր
- գրաբարեան ձեւեր
150 միաւոր, որոնք անկանոն են, այսինքն` անգիր պէտք է սովորել
Մնացածը կանոնաւոր է եւ լեզուի իմացողը կարող է տրամաբանի ճիշտ գրելաձեւը
իւ
| Սովետական
յուղ հյութ ճյուղ միություն անկյուն մրջյուն սյուն աղյուս |
Դասական-Մեսրոպեան
իւղ հիւթ ճիւղ միութիւն անկիւն մրջիւն սիւն աղիւս |
եա
| Սովետական
սենյակ Պալյան միության սյան համարյա կյանք անցյալ առաքյալ |
Դասական-Մեսրոպեան
սենեակ Պալեան միութեան սեան համարեա կեանք անցեալ առաքեալ |
ոյ
| Սովետական
լույս բույն քույր համբույր թույլ ծույլ հաճույք շահույթ |
Դասական-Մեսրոպեան
լոյս բոյն քոյր համբոյր թոյլ ծոյլ հաճոյք շահոյթ |
եօ
| Սովետական
յոթ ընտանյոք արդյոք |
Դասական-Մեսրոպեան
եօթ ընտանեօք արդեօք |
ոյա, ոյե, այա
| Սովետական
Հայ+աստան => Հայաստան գոյ + ական =>գոյական հոյակապ նոյեմբեր բայանուն փայատեր կայազոր կայարան |
Դասական-Մեսրոպեան
Հայաստան գոյական հոյակապ նոյեմբեր բայանուն փայատէր կայազօր կայարան |
եա, յա
| Սովետական
առավոտյան համարյա ողորմյա մատյան բայց՝ կայ+արան կայ+ան |
Դասական-Մեսրոպեան
առաւօտեան համարեա ողորմեա մատեան Կայարան կայան |
յեա
| Սովետական
առավոտ+յան Նոյ +յան երեկոյ+յան Հայացք Հայ+յացք Սարոյան երեկոյան Հմայակ Աղայան |
Դասական-Մեսրոպեան
առաւօտ-եան Նոյեան երեկոյեան հայեացք
Սարոյեան երեկոյեան Հմայեակ Աղայեան |
վ, ւ
| Սովետական
արշավանք Գոշավանք ղեկավար տավար կրծքավանդակ բարձրավանդակ արագավազ մանկավարժ |
Դասական-Մեսրոպեան
արշաւանք Գոշավանք ղեկավար տաւար կրծքավանդակ բարձրաւանդակ արագավազ մանկավարժ |
-վ-, –ու-, -ւ-
| Սովետական
դժվար կատվի գտնվել գտնվում հաշվում հիվանդ գավառ մոռացավ |
Դասական-Մեսրոպեան
դժուար կատուի գտնուել գտնւում հաշւում հիւանդ գաւառ մոռացաւ |
եւ
| Սովետական
տերեւ կեղեւ Լեւոն ԵՐԵՎԱՆ առեւտուր արեւ ՍԵՎԱՆ դպրեվանք |
Դասական-Մեսրոպեան
տերեւ կեղեւ Լեւոն ԵՐԵՒԱՆ առեւտուր արեւ ՍԵՒԱՆ դպրեվանք |
Եւ, Ու
| Սովետական
Ուսանող ԵՎՐՈՊԱ Ուրարտու ԻՋԵՎԱՆ ՈՒՐՄԻԱ ԵՎԱ ԵՎ Ու |
Դասական-Մեսրոպեան
Ուսանող ԵՒՐՈՊԱ Ուրարտու ԻՋԵՒԱՆ ՈՒՐՄԻԱ ԵՒԱ Եւ Ու |
աւ
| Սովետական
ցավ լավ հասավ լավագույն կավից բավական հավաք գավառ |
Դասական-Մեսրոպեան
ցաւ լաւ հասաւ լաւագոյն կաւից բաւական հաւաք գաւառ |
իւ
| Սովետական
լրիվ կռիվ հիվանդ անիվ թիվ հաշիվ պասիվ ակտիվ |
Դասական-Մեսրոպեան
լրիւ կռիւ հիւանդ անիւ թիւ հաշիւ բայց` պասիվ բայց` ակտիվ |
Բաղաձայն-ու-ձայնաւոր
| Սովետական
Աստված դժվար գրված հարված հունվար ստվար առվակ սրվակ |
Դասական-Մեսրոպեան
Աստուած դժուար գրուած հարուած յունուար ստուար առուակ սրուակ |
իւ-ու
| Սովետական
հաշիվ հաշվի թիվ թվի կռիվ կռվի շիվ շվի |
Դասական-Մեսրոպեան
հաշիւ հաշուի թիւ թուի կռիւ կռուի շիւ շուի |
ուու > ւու
| Սովետական
լրատու լրատվություն գտնվել գտնվում սկսվել սկսվում լսվել լսվում |
Դասական-Մեսրոպեան
լրատու լրատւութիւն գտնուել գտնւում սկսուել սկսւում լսուել լսւում |
իւ > ւ –ում
| Սովետական
հաշվում թվում ցրվում կռվում պատվում
համեմատ` գովում գրավել, գրավում կտրվել, կտրվում գրավվել, գրավվում |
Դասական-Մեսրոպեան
հաշւում թւում ցրւում կռւում պատւում
գովում գրաւել, գրաւում կտրուել, կտրւում գրաւուել, գրաււում |
Օտար անուններ
| Սովետական
Վոլգա Վոլտ Վոլդեմար Վոլգոգրադ Վորոնեժ Վոլֆգանգ Վոլտեր |
Դասական-Մեսրոպեան
Վոլգա Վոլտ Վոլդեմար Վոլգոգրադ Վորոնեժ Վոլֆգանգ Վոլտեր |
Բառավերջի -է
| Սովետական
թե գրեթե ափսե ափսեներ րոպե րոպեներ Գայանե Վահե |
Դասական-Մեսրոպեան
թէ գրեթէ ափսէ ափսէներ րոպէ րոպէներ Գայիանէ Վահէ |
էի, էր, էք, ցէք
| Սովետական
գրեի գրեիր գրեք ասացեք խոսեինք խոսեիք խոսեին խոսեցեք |
Դասական-Մեսրոպեան
գրէի գրէիր գրէք ասացէք խօսէինք խօսէիք խօսէին խօսեցէք |
–է ձայնաւորից առաջ
| Սովետական
Անդրեաս Թադեոս լեգեոն պանթեոն մարգարեություն խաբեություն թեեւ Թեոդոս |
Դասական-Մեսրոպեան
Անդրէաս Թադէոս լեգէոն պանթէոն մարգարէութիւն խաբէութիւն թէեւ Թէոդոս |
–էք
| Սովետական
կողպեք արժեք հիմնարկեք տնօրհնեք ջրօրհնեք նշանդրեք բայց` երբեք, ամենուրեք, երկուստեք, թեք |
Դասական-Մեսրոպեան
կողպէք արժէք հիմնարկէք տնօրհնէք ջրօրհնէք նշանդրէք բայց` երբեք, ամենուրեք, երկուստեք, թեք |
-է- (եւս է=>ի)
| Սովետական
մեջ գրագետ պես նվեր կես դեմք պարտեզ հանդեպ վրեժ զենք ծես շեկ վեպ ընդդեմ բանասեր վեճ տեր դեզ հանդես ձեթ անեծք շենք վերք անշեջ |
Դասական-Մեսրոպեան
մէջ գրագէտ պէս նուէր կէս դէմք պարտէզ հանդէպ վրէժ զէնք ծէս շէկ վէպ ընդդէմ բանասէր վէճ տէր դէզ հանդէս ձէթ անէծք շէնք վէրք անշէջ |
–է- (արմատական)
| հրեշ
կողպեք կրկես կետ մողես Աթենք ծովահեն պարետ բզեզ չեզոք քարտեզ |
հրէշ
կողպէք կրկէս կէտ մողէս Աթէնք ծովահէն պարէտ բզէզ չէզոք քարտէզ |
բար–ե–կամ, յեա
| Սովետական
գարեջուր որդեգրել շոգեկառք երեկոյան հայացք Սարոյան Աղայան |
Դասական-Մեսրոպեան
գարեջուր որդեգրել շոգեկառք երեկոյեան հայեացք Սարոյեան Աղայեան |
այ > է խօսակցական
| Սովետական
հեր (հայր) մեր (մայր) ձեն (ձայն) ծեր (ծայր) փետ (փայտ) գել (գայլ) էսօր (այսօր) քել (քայլ) |
Դասական-Մեսրոպեան
հէր մէր ձէն ծէր փէտ գէլ էսօր քէլ |
Յատուկ անուններ` –էն
| Սովետական
Արմեն Արսեն Աշխեն Շահեն Գուրգեն Վազգեն Բաբկեն Խորեն եւ այլն |
Դասական-Մեսրոպեան
Արմէն Արսէն Աշխէն Շահէն Գուրգէն Վազգէն Բաբկէն (Բաբգէն) Խորէն |
Յատուկ անուններ` –էլ
| Սովետական
Սամվել Մանվել Դանիել Ռաֆայել Արիել Գաբրիել Բել Միքայել |
Դասական-Մեսրոպեան
Սամուէլ Մանուէլ Դանիէլ Ռաֆայէլ Արիէլ Գաբրիէլ Բէլ Միքայէլ |
Յատուկ անուններ` –ել, –էաս, –էոս
| Սովետական
Աբել Առաքել Գնել Մարսել Արիստոտել Միշել Անդրեաս Թադեւոս |
Դասական-Մեսրոպեան
Աբել (նաեւ Աբէլ) Առաքել Գնել (նաեւ Գնէլ) Մարսել (նաեւ Մարսէլ) Արիստոտել (նաեւ Արիստոտէլ) Միշել (նաեւ Միշէլ) Անդրէաս Թադէոս |
–ենի, –եղ
| Սովետական
համեղ ուժեղ թիկնեղ զորեղ մորենի խնձորենի վայրենի թզենի |
Դասական-Մեսրոպեան
համեղ ուժեղ թիկնեղ զօրեղ մորենի խնձորենի վայրենի թզենի |
Բառավերջի -յ
| Սովետական
գուլպա քահանա երեկո հավաքածո հանածո երեխա վկա մեծարգո |
Դասական-Մեսրոպեան
գուլպայ քահանայ երեկոյ հաւաքածոյ հանածոյ երեխայ վկայ մեծարգոյ |
եզ. 3-րդ դէմք
| Սովետական
կա չկա կկարդա կմնա կգիտենա կուզենա կվերջանա կուշանա |
Դասական-Մեսրոպեան
կայ չկայ կը կարդայ կը մնայ կը գիտենայ կ’ուզենայ կը վերջանայ կ’ուշանայ |
Անցեալ 1-ին դէմք եզակի
| Սովետական
տարա ընկա մտա իջա մոռացա ուշացա հասկացա կերա |
Դասական-Մեսրոպեան
տարայ ընկայ մտայ իջայ մոռացայ ուշացայ հասկացայ կերայ |
Ժխտական
| Սովետական
չեմ կարդա չի գնա մի մոռանա չենք ուշանա չենք մոտենա չեմ իմանա չի հասկանա մի մնա |
Դասական-Մեսրոպեան
չեմ կարդայ չի գնայ մի մոռանայ չենք ուշանայ չենք մօտենայ չեմ իմանայ չի հասկանայ մի մնայ |
Հրամայական
| Սովետական
կարդա´ խաղա´ հոգա´ գնա´ մնա´ զգա´ լվա´ հազա´ |
Դասական-Մեսրոպեան
կարդա´ խաղա´ հոգա´ գնա´ մնա´ զգա´ լուա´ հազա´ |
Յատուկ անուններ
| Սովետական
Անգլիա Մոսկվա Ամերիկա Աննա Սեդա Մարոկո Ալլա |
Դասական-Մեսրոպեան
Անգլիա Մոսկուա Ամերիկա Աննա Սեդա Մարոկո Ալլա |
Կարճ բառեր
| Սովետական
սա դա նա ահա ապա այո կա չկա |
Դասական-Մեսրոպեան
սա դա նա ահա ապա այո բայց` կայ բայց` չկայ |
–յ/J
| Սովետական
հունիս հուլիս հունվար Հիսուս Հակոբ Հովհաննես Հովակիմ Հովսեփ Հոբ Հաբեթ Հասմիկ Հովնան Հարություն Հուսիկ Հունան Հորդանան |
Դասական-Մեսրոպեան
յունիս յուլիս յունուար Յիսուս Յակոբ Յովհաննէս Յովհակիմ Յովսէփ Յոբ Յաբեթ Յասմիկ Յովնան Յարութիւն Յուսիկ Յունան Յորդանան |
յ- < ի +
| Սովետական
հանուն հանձնել հօգուտ հիրավի հոտնկայս հարձակվել հաջողություն հանցանք հաջորդ հավելում հավելյալ հանկարծ հանպատրաստից հօրինել հուշել |
Դասական-Մեսրոպեան
յանուն յանձնել յօգուտ յիրաւի յոտնկայս յարձակուել յաջողութիւն յանցանք յաջորդ յաւելում յաւելեալ յանկարծ (ի+ան+կարծ) յանպատրաստից յօրինել յուշել (ի+ուշ+ել) |
յար–
| Սովետական
հարատեւ հարաբերություն նաեւ` հարիր հարկ (շենքի) հարմար հարություն հարդարել հարգանք |
Դասական-Մեսրոպեան
յար+ատեւ յար+աբերութիւն յարիր յարկ յարմար յարութիւն յարդարել յարգանք |
յետ
| հետո
հետաձգել հետ տալ հետադարձ հետամնաց հետեւից հետագիր |
յետոյ
յետաձգել յետ տալ յետադարձ յետամնաց յետեւից յետագիր |
հետ
| հետ (միասին)
հետք հետեւել հետամուտ հետազոտել հետաքրքիր հետաքննել հետախույզ |
հետ
հետք հետեւել հետամուտ հետազօտել հետաքրքիր հետաքննել հետախոյզ |
հեղ \ յեղ
| Սովետական
հետափոխություն հետհեղուկ ծայրահետ բայց` հետինակ Հեղինար (Hel) Հեղինե (Hel) հետուկ |
Դասական-Մեսրոպեան
յեղափոխութիւն յեղյեղուկ ծայր-ա-յեղ հետինակ Հեղինար Հեղինէ հետուկ |
հեն \ յեն
| Սովետական
հենարան հենակետ հենվել հենապատ բայց` հենք ծովահեն |
Դասական-Մեսրոպեան
յենարան յենակէտ յենուել յենապատ հէնք, հինել ծովահէն |
յօ, յի, յու
| Սովետական
հոժար հոնք հորանջել հորինել հիշել հուշել հիմար |
Դասական-Մեսրոպեան
յօժար յօնք յօրանջել յօրինել յիշել յուշել յիմար |
յս-, յղ-, յո
| Սովետական
հստակ հղի հղկել հույս հոգնած հույն հույզ |
Դասական-Մեսրոպեան
յստակ յղի յղկել յոյս յոգնած յոյն յոյզ |
յո, հո
| Սովետական
հոգնակի հոգնած հոգնություն հոգնել բայց` հոգս հոգի անհոգ հոգեւոր |
Դասական-Մեսրոպեան
յոգնակի յոգնած յոգնութիւն յոգնել հոգս հոգի անհոգ հոգեւոր |
յոյ, յու
| Սովետական
հույն հույս հույզ հուսալ Հունաստան անհույս հունարեն հուզված |
Դասական-Մեսրոպեան
յոյն յոյս յոյզ յուսալ Յունաստան անյոյս յունարէն յուզուած |
–օք
| Սովետական
խելոք օրոք ընտանյոք ցավոք իրոք արդյոք բայց` բողոք բայց` անողոք |
Դասական-Մեսրոպեան
խելօք օրօք ընտանեօք ցաւօք իրօք արդեօք բողոք անողոք |
օս (4 արմատ)
| Սովետական
խոսք խոսել բայց` խոստում խոստովանություն զբոսնել զբոսայգի սոսի նոսր |
Դասական-Մեսրոպեան
խօսք խօսել խոստում խոստովանութիւն զբօսնել զբօսայգի սօսի նօսր |
օշ (4 արմատ)
| Սովետական
կոշիկ դրոշ բայց` դրոշմանիշ շոշափելի կոշկակար դրոշակ թոշակ թոշակառու |
Դասական-Մեսրոպեան
կօշիկ դրօշակ դրոշմանիշ շօշափելի կօշկակար դրօշակ թօշակ թօշակառու |
օն
| Սովետական
պաշտոն կրոն կտրոն արտոնել գործոն հոնք թափոն զարթոնք տոն կրոնական զգոն արտոնություն ձոն տոնակատարություն պաշտոնյա բայց` տոն (ձայն) |
Դասական-Մեսրոպեան
պաշտօն կրօն կտրօն արտօնել գործօն յօնք թափօն զարթօնք տօն կրօնական զգօն արտօնութիւն ձօն տօնակատարութիւն պաշտօնեայ տոն |
օտ
| Սովետական
առավոտ կարոտ մոտ համառոտ գոտի հոտ (ոչխարի) հետազոտել ծնոտ առավոտյան կարոտ մարդամոտ արոտ գոտեպնդվել նարոտ հետազոտություն աղոտ (ոչ պարզ) |
Դասական-Մեսրոպեան
առաւօտ կարօտ մօտ համառօտ գօտի հօտ հետազօտել ծնօտ առաւօտեան կարօտ մարդամօտ արօտ գօտեպնդուել նարօտ հետազօտութիւն աղօտ |
–ոտ (վերջածանց)
| Սովետական
ամպոտ աղմկոտ փոշոտ ամաչկոտ ժայռոտ ձյունոտ ցավոտ |
Դասական-Մեսրոպեան
ամպոտ աղմկոտ փոշոտ ամաչկոտ ժայռոտ ձիւնոտ ցաւոտ |
օթ, օդ
| Սովետական
աղոթք ամոթ անոթ ծանոթ հոդված զոդել յոթ տոթ թոթափել |
Դասական-Մեսրոպեան
աղօթք ամօթ անօթ ծանօթ յօդուած զօդել եօթ տօթ թօթափել |
օր
| Սովետական
մոր մորուք հոր եղբոր օրոր զորք հզոր հորինել մորաքույր հորանջել թափոր հորեղբոր օրորոց զորավոր հզորություն բայց` Թաբոր լեռ |
Դասական-Մեսրոպեան
մօր մօրուք հօր եղբօր օրօր զօրք հզօր յօրինել մօրաքոյր յօրանջել թափօր հօրեղբօր օրօրոց զօրաւոր հզօրութիւն Թաբոր լեռ |
– օ
| Սովետական
Կարո Մարո Կարոյի Մարոյի Սիամանթո Պեպո ավտո |
Դասական-Մեսրոպեան
Կարօ Մարօ Կարոյի Մարոյի Սիամանթօ Պեպօ աւտօ (նաեւ աւտո) |
օղ
| Սովետական
ցող ցոուն քո սքո Պողոս ղողանջել բայց` երգող, գրող բայց` բողոք, անողոք |
Դասական-Մեսրոպեան
ցող ցողուն քող սքող Պողոս ղողանջել երգող, գրող բողոք, անողոք |
օ/ո
| Սովետական
օլիմպիական ով օվկիանոս օազիս օվսաննա |
Դասական-Մեսրոպեան
ոլիմպիական ով ովկիանոս ովասիս ովսաննայ |
–եղէն
| Սովետական
խմորեղեն մսեղեն կաթնեղեն մրգեղեն ապակեղեն կանաչեղեն ոսկեղեն ջրեղեն |
Դասական-Մեսրոպեան
խմորեղէն մսեղէն կաթնեղէն մրգեղէն ապակեղէն կանաչեղէն ոսկեղէն ջրեղէն |
–արէն, –երէն, –էն
| Սովետական
հայերեն ռուսերեն հունարեն արդեն նորեն չինարեն վրացերեն գերմաներեն |
Դասական-Մեսրոպեան
հայերէն ռուսերէն յունարէն արդէն նորէն չինարէն վրացերէն գերմաներէն |
–օրէն, –աւէտ
| Սովետական
օգտավետ բուրավետ սերտորեն նենգորեն ծաղկավետ ուժգնորեն արդյունավետ ագահորեն |
Դասական-Մեսրոպեան
օգտաւէտ բուրաւէտ սերտօրէն նենգօրէն ծաղկաւէտ ուժգնօրէն արդիւնաւէտ ագահօրէն |
կը, կ’
| Սովետական
կգրեն կասեն կիմանան կսովորեն կանցնեն կսկսվի կմիանան կտան |
Դասական-Մեսրոպեան
կը գրեն կ’ասեն կ’իմանան կը սովորեն կ’անցնեն կը սկսուի կը միանան կը տան |
29 Անգիր սովորելու զոյգ բառեր
Օ/Ո (5)
- խօս, խօսել, բայց` խոստում, խոստովանել
- դրօշ, դրօշակ, բայց` դրոշմ, դրոշմանիշ
- ծնօտ, բայց` ամպոտ, փոշոտ
- հօր-հայր, բայց` հոր-ջրհոր
- հոտ-բոյր, բայց` հօտ-ոչխարի
Է/Ե (9)
- երէկ, բայց` երեկոյ
- մէկ, բայց` մեկնել, մեկնութիւն
- ամէնը, բայց` ամենալաւ
- պետ, բայց` պէտք
- սէր-սիրել, բայց` սեր,սերունդ
- տարեց, բայց` տարէ-ցտարի
- հրէշ, բայց` հրեշտակ
- մեզ-մեր, բայց` մէզ-միզել
- գետ-գետակ, գետին, բայց` գէտ-գիտուն
Յ/Հ (15)
- հետ (միասին), բայց` յետ, յետոյ, յետ գնալ
- հոգի, հոգս, բայց` յոգնած, յոգնակի
- հինգ, բայց` յիսուն
- հարեւան, բայց` յարակից
- յստակ, բայց` հսկայ, հսկել
- յանգել, բայց` հանգիստ, հանգուցեալ
- յագենալ, բայց` հագնել, հագուստ
- հեղուկ, բայց` յեղափոխութիւն
- հարուած, բայց` յարութիւն
- հարթ, բայց` յարդարել
- յամրաքայլ, բայց` համր (մունջ)
- հէնք, բայց` յենարան
- յարկ-շենքի, բայց` հարկ-տուրք
- յոյժ, բայց` հուժկու
- յոռի-վատ, բայց` հոռի-ամսանուն
Գրաբարեան ձեւեր
բարւոք
տեղւոյն
որդւոյ
հոգւոյ
եկեղեցւոյ
պատւոյ
Անգիր սովորելու ցանկեր
- -է
- -օ
- յ-
Օ ցանկ (51)
| ծանօթ
տօթ անօթ թօթափել եօթ յօժար ճօճել ցօղ ցօղուն քօղ նօսր սօսի մօտ գօտի առաւօտ կարօտ համառօտ |
ղօղանջել
Պօղոս տօն պաշտօն կրօն արտօնել գործօն թափօն կտրօն արօտ հօտ (ոչխար) հետազօտ ծնօտ ծղօտ նարօտ եղբօր հօր (հայր) |
զգօն
ձօն յօնք զարթօնք դրօշ կօշիկ թօշակ շօշափել խօսք զբօսնել մօր զօրք հզօր մօրուք յօրանջել թափօր օրօր |
Յ ցանկ (46)
| յիսուն
յիմար յղի յղել յղկել յստակ յոգնած յոգնակի յոռետես յարմար յարգանք յաղթել յանդուգն յափշտակել յամառ յաւերժ |
յորդ
յորդորել յովազ յորձանք յօրինել յօդուած յօնք յօժար յօշոտել յանգել յագենալ յանդիման յարիր յապաղել յապաւում |
յոյս
յոյն յոյզ, յուզ- յոյժ յանկարծ յաճախ յայտ յատուկ յատակ յաւէտ յարդարել յաւակնել յարաբերել յետոյ/յետ յառել |
ե-է ցանկ (41)
| յեղ
Աբել Գնել Առաքել երեք երբեք ամենուրեք երկուստեք Աթէնք ամէն ամէնքս մէկ երէկ թէյ |
չէզոք
թէպէտ կէտ քարտէզ պատճէն ժապաւէն աղուէս մողէս գոմէշ գմբէթ եղէգ կրկէս հրէշ մէգ |
քէֆ
տարեց պարէտ Գէորգ/Գեւորգ հէնց գէթ աղէտ ծովահէն տարէցտարի Երուսաղէմ Սէթ Սէմ ընկէց |
