12:1 Եւ սկսաւ խօսել ընդ նոսա առակօք [66]եւ ասել``. Այր մի տնկեաց այգի եւ ած շուրջ զնովաւ ցանգ, եւ գուբ հնձան փորեաց եւ շինեաց աշտարակ, եւ ետ զնա ցմշակս եւ գնաց ի տարաշխարհ:
| 12:1 And he began to speak unto them by parables. A [certain] man planted a vineyard, and set an hedge about [it], and digged [a place for] the winefat, and built a tower, and let it out to husbandmen, and went into a far country:
|
12:2 Եւ առաքեաց առ մշակսն ի ժամանակի ծառայ մի, զի ի մշակաց անտի առցէ ի պտղոյ այգւոյն:
| 12:2 And at the season he sent to the husbandmen a servant, that he might receive from the husbandmen of the fruit of the vineyard:
|
12:3 Եւ նոցա կալեալ` գան հարին զնա եւ արձակեցին ունայն:
| 12:3 And they caught [him], and beat him, and sent [him] away empty:
|
12:4 Դարձեալ առաքեաց առ նոսա այլ ծառայ, եւ զնա կառափնատեցին եւ արձակեցին անարգեալ:
| 12:4 And again he sent unto them another servant; and at him they cast stones, and wounded [him] in the head, and sent [him] away shamefully handled:
|
12:5 Եւ դարձեալ այլ առաքեաց, եւ զնա սպանին. եւ զբազումս այլս` զոմանս հարկանէին եւ զոմանս սպանանէին:
| 12:5 And again he sent another; and him they killed, and many others; beating some, and killing some:
|
12:6 Ապա որդի մի էր իւր սիրելի, զնա առաքեաց առ նոսա յետոյ, եւ ասէ. Թերեւս ամաչեսցեն յորդւոյ աստի իմմէ:
| 12:6 Having yet therefore one son, his wellbeloved, he sent him also last unto them, saying, They will reverence my son:
|
12:7 Իսկ մշակքն իբրեւ տեսին զնա թէ գայր, ասեն ցմիմեանս. Սա է ժառանգն, եկայք սպանցուք զսա, եւ մեր լիցի ժառանգութիւնն:
| 12:7 But those husbandmen said among themselves, This is the heir; come, let us kill him, and the inheritance shall be our' s:
|
12:8 Եւ կալեալ զնա սպանին եւ հանին արտաքոյ այգւոյն:
| 12:8 And they took him, and killed [him], and cast [him] out of the vineyard:
|
12:9 Արդ զի՞նչ արասցէ տէր այգւոյն. եկեսցէ եւ կորուսցէ զմշակսն, եւ տացէ զայգին ի ձեռս այլոց:
| 12:9 What shall therefore the lord of the vineyard do? he will come and destroy the husbandmen, and will give the vineyard unto others:
|
12:10 Եւ ո՞չ զգիրն զայն իցէ ընթերցեալ ձեր, թէ` Զվէմն զոր անարգեցին շինողքն, նա եղեւ գլուխ անկեան:
| 12:10 And have ye not read this scripture; The stone which the builders rejected is become the head of the corner:
|
12:11 ի Տեառնէ եղեւ այս, եւ է սքանչելի յաչս մեր:
| 12:11 This was the Lord' s doing, and it is marvellous in our eyes:
|
12:12 Եւ խնդրէին զնա ունել, եւ երկեան ի ժողովրդենէ անտի, զի գիտացին թէ առ նոսա ասաց զառակն. եւ թողին զնա եւ գնացին:
| 12:12 And they sought to lay hold on him, but feared the people: for they knew that he had spoken the parable against them: and they left him, and went their way:
|
12:13 Եւ առաքեն առ նա զոմանս ի փարիսեցւոց անտի եւ ի Հերովդիանոսաց, զի զնա որսասցեն բանիւ:
| 12:13 And they send unto him certain of the Pharisees and of the Herodians, to catch him in [his] words:
|
12:14 Եւ նոքա եկեալ [67]հարցանէին զնա նենգութեամբ եւ`` ասէին. Վարդապետ, գիտեմք զի ճշմարիտ ես, եւ ոչինչ փոյթ է քեզ զումեքէ. զի ոչ հայիս յերեսս մարդկան, այլ ճշմարտութեամբ զճանապարհն Աստուծոյ ուսուցանես. [68]արդ ասա մեզ,`` արժա՞ն է հարկ տալ կայսեր եթէ ոչ. տացո՞ւք, թէ ոչ տացուք:
| 12:14 And when they were come, they say unto him, Master, we know that thou art true, and carest for no man: for thou regardest not the person of men, but teachest the way of God in truth: Is it lawful to give tribute to Caesar, or not:
|
12:15 Եւ Յիսուս գիտաց զկեղծաւորութիւն նոցա, ասէ ցնոսա. Զի՞ փորձէք զիս, [69]կեղծաւորք. բերէք ինձ դահեկան մի զի տեսից:
| 12:15 Shall we give, or shall we not give? But he, knowing their hypocrisy, said unto them, Why tempt ye me? bring me a penny, that I may see:
|
12:16 Եւ նոքա բերին. եւ ասէ ցնոսա. Ո՞յր է պատկերս այս կամ գիր: Եւ նոքա ասեն ցնա. Կայսեր:
| 12:16 And they brought [it]. And he saith unto them, Whose [is] this image and superscription? And they said unto him, Caesar' s:
|
12:17 Պատասխանի ետ Յիսուս եւ ասէ ցնոսա. [70]Երթայք, տուք զկայսերն կայսեր, եւ զԱստուծոյն` Աստուծոյ: Եւ զարմացան ընդ նա:
| 12:17 And Jesus answering said unto them, Render to Caesar the things that are Caesar' s, and to God the things that are God' s. And they marvelled at him:
|
12:18 Գան առ նա սադուկեցիքն որ ասեն թէ` չիք յարութիւն. հարցանէին ցնա եւ ասէին:
| 12:18 Then come unto him the Sadducees, which say there is no resurrection; and they asked him, saying:
|
12:19 Վարդապետ, Մովսէս գրեաց մեզ եթէ ուրուք եղբայր մեռանիցի եւ թողուցու կին եւ որդի ոչ թողուցու, զի առցէ եղբայր նորա զկինն նորա, եւ յարուսցէ զաւակ եղբօր իւրում:
| 12:19 Master, Moses wrote unto us, If a man' s brother die, and leave [his] wife [behind him], and leave no children, that his brother should take his wife, and raise up seed unto his brother:
|
12:20 Արդ եղբարք եւթն էին [71]առ մեզ``. առաջինն ա՛ռ կին եւ մեռաւ, եւ ոչ եթող զաւակ:
| 12:20 Now there were seven brethren: and the first took a wife, and dying left no seed:
|
12:21 Եւ երկրորդն առ զնոյն եւ մեռաւ, եւ ոչ նա եթող զաւակ. նոյնպէս եւ երրորդն առ զնոյն:
| 12:21 And the second took her, and died, neither left he any seed: and the third likewise:
|
12:22 Եւ եւթնեքեան իսկ` եւ ոչ թողին զաւակ. յետ ամենեցուն մեռաւ եւ կինն:
| 12:22 And the seven had her, and left no seed: last of all the woman died also:
|
12:23 Արդ ի յարութեանն յորժամ յառնիցեն, ո՞յր ի նոցանէ լինիցի կինն. զի եւթնեքեան կալան զնա կին:
| 12:23 In the resurrection therefore, when they shall rise, whose wife shall she be of them? for the seven had her to wife:
|
12:24 Պատասխանի ետ Յիսուս եւ ասէ ցնոսա. Ո՞չ վասն այդորիկ իսկ մոլորեալ էք, զի ոչ գիտէք զԳիրս եւ ոչ զզօրութիւնն Աստուծոյ:
| 12:24 And Jesus answering said unto them, Do ye not therefore err, because ye know not the scriptures, neither the power of God:
|
12:25 Զի յորժամ ի մեռելոց յարիցեն, ոչ արք կանայս առնեն, եւ ոչ կանայք արանց լինին, այլ իբրեւ զհրեշտակս իցեն որ յերկինսն են:
| 12:25 For when they shall rise from the dead, they neither marry, nor are given in marriage; but are as the angels which are in heaven:
|
12:26 Այլ վասն յարութեան մեռելոց զի յառնեն, ո՞չ իցէ ընթերցեալ ձեր ի գիրսն Մովսիսի ի մորենւոջն, որպէս ասաց ցնա Աստուած. Ես եմ, ասէ, Աստուած Աբրահամու, Աստուած Իսահակայ եւ Աստուած Յակովբայ:
| 12:26 And as touching the dead, that they rise: have ye not read in the book of Moses, how in the bush God spake unto him, saying, I [am] the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob:
|
12:27 Եւ ոչ է Աստուած մեռելոց, այլ` կենդանեաց. եւ արդ դուք յոյժ մոլորեալ էք:
| 12:27 He is not the God of the dead, but the God of the living: ye therefore do greatly err:
|
12:28 Եւ մատուցեալ մի ոմն ի դպրացն` լսէր նոցա մինչ վիճէինն. իբրեւ ետես թէ բարւոք ետ նոցա զպատասխանին, եհարց ցնա [72]եւ ասէ``. Ո՞ր պատուիրան է [73]առաջին:
| 12:28 And one of the scribes came, and having heard them reasoning together, and perceiving that he had answered them well, asked him, Which is the first commandment of all:
|
12:29 Եւ Յիսուս ասէ ցնա. Առաջին քան զամենայն. Լուր, Իսրայէլ, Տէր Աստուած մեր Տէր մի է:
| 12:29 And Jesus answered him, The first of all the commandments [is], Hear, O Israel; The Lord our God is one Lord:
|
12:30 եւ սիրեսցես զՏէր Աստուած քո յամենայն սրտէ քումմէ, եւ յամենայն անձնէ քումմէ, եւ յամենայն մտաց քոց, եւ յամենայն զօրութենէ քումմէ. այս է առաջին պատուիրան:
| 12:30 And thou shalt love the Lord thy God with all thy heart, and with all thy soul, and with all thy mind, and with all thy strength: this [is] the first commandment:
|
12:31 Եւ երկրորդն նման սմին. Սիրեսցես զընկեր քո իբրեւ զանձն քո. մեծ քան զսոսա այլ պատուիրան ոչ գոյ:
| 12:31 And the second [is] like, [namely] this, Thou shalt love thy neighbour as thyself. There is none other commandment greater than these:
|
12:32 Եւ ասէ ցնա դպիրն. Բարւոք է, վարդապետ, ճշմարտութեամբ ասացեր թէ մի է Աստուած, եւ ոչ գոյ այլ բաց ի նմանէ:
| 12:32 And the scribe said unto him, Well, Master, thou hast said the truth: for there is one God; and there is none other but he:
|
12:33 եւ սիրելն զնա յամենայն սրտէ[74] եւ յամենայն զօրութենէ եւ յամենայն մտաց, եւ սիրելն զընկերն իբրեւ զանձն, առաւել է [75]քան զողջակէզս եւ զզոհս:
| 12:33 And to love him with all the heart, and with all the understanding, and with all the soul, and with all the strength, and to love [his] neighbour as himself, is more than all whole burnt offerings and sacrifices:
|
12:34 Եւ տեսեալ Յիսուսի թէ իմաստութեամբ ետ զպատասխանին` ասէ ցնա. չես հեռի յարքայութենէ Աստուծոյ: Եւ ոչ եւս ոք իշխէր ինչ հարցանել զնա:
| 12:34 And when Jesus saw that he answered discreetly, he said unto him, Thou art not far from the kingdom of God. And no man after that durst ask him:
|
12:35 Պատասխանի ետ Յիսուս եւ ասէ, մինչ ուսուցանէր ի տաճարին. Զիա՞րդ ասեն դպիրքն թէ Քրիստոսն որդի Դաւթի է:
| 12:35 And Jesus answered and said, while he taught in the temple, How say the scribes that Christ is the Son of David:
|
12:36 Եւ ինքն Դաւիթ Հոգւովն Սրբով ասէ. Ասաց Տէր ցՏէր իմ. Նիստ ընդ աջմէ իմմէ, մինչեւ եդից զթշնամիս քո պատուանդան ոտից քոց:
| 12:36 For David himself said by the Holy Ghost, The LORD said to my Lord, Sit thou on my right hand, till I make thine enemies thy footstool:
|
12:37 Արդ եթէ ինքն իսկ Դաւիթ զնա Տէր կոչէ, զիա՞րդ իցէ որդի նորա: Եւ բազում ժողովուրդ լսէր նմա քաղցրութեամբ:
| 12:37 David therefore himself calleth him Lord; and whence is he [then] his son? And the common people heard him gladly:
|
12:38 Եւ [76]ասէր ուսուցանելով`` ի վարդապետութեան իւրում. Զգոյշ լերուք ի դպրաց անտի, որ կամին ի հանդերձս երեւելիս շրջել, [77]զնախողջոյնս խնդրել ի հրապարակս:
| 12:38 And he said unto them in his doctrine, Beware of the scribes, which love to go in long clothing, and [love] salutations in the marketplaces:
|
12:39 եւ զնախաթոռս ի ժողովուրդս, եւ զգահագլուխս յընթրիս:
| 12:39 And the chief seats in the synagogues, and the uppermost rooms at feasts:
|
12:40 Որ ուտեն զտունս այրեաց, պատճառանօք յերկարեալ զաղօթս, զի աւելի եւս դատաստանս ընկալցին:
| 12:40 Which devour widows' houses, and for a pretence make long prayers: these shall receive greater damnation:
|
12:41 Կայր Յիսուս ընդդէմ գանձանակին, տեսանէր թէ զիա՛րդ ժողովուրդն արկանէր պղինձ ի գանձանակն. եւ բազում մեծատունք արկին բազում ինչ:
| 12:41 And Jesus sat over against the treasury, and beheld how the people cast money into the treasury: and many that were rich cast in much:
|
12:42 Եկն այրի մի եւ արկ երկուս լումայս, որ է նաքարակիտ մի:
| 12:42 And there came a certain poor widow, and she threw in two mites, which make a farthing:
|
12:43 Եւ կոչեցեալ առ ինքն զաշակերտսն իւր ասէ ցնոսա. Ամէն ասեմ ձեզ, զի այրին այն տառապեալ շատ արկ քան զամենեսեան որ արկին ի գանձանակն:
| 12:43 And he called [unto him] his disciples, and saith unto them, Verily I say unto you, That this poor widow hath cast more in, than all they which have cast into the treasury:
|
12:44 Քանզի ամենեքին յաւելորդաց իւրեանց արկին, այլ նա ի չքաւորութենէ իւրմէ` զամենայն ինչ զոր ունէր արկ գոյիւ չափ զկեանս իւր:
| 12:44 For all [they] did cast in of their abundance; but she of her want did cast in all that she had, [even] all her living:
|