25:1 Խօսեցաւ Տէր ընդ Մովսիսի ի լերինն Սինայ եւ ասէ:
| 25:1 And the LORD spake unto Moses in mount Sinai, saying:
|
25:2 Խօսեաց ընդ որդիսն Իսրայելի եւ ասասցես ցնոսա. [403]Եթէ մտանիցէք յերկիրն զոր ես տաց ձեզ, [404]եւ հանգչիցի երկիրն զոր տաց ձեզ, զի շաբաթ Տեառն է:
| 25:2 Speak unto the children of Israel, and say unto them, When ye come into the land which I give you, then shall the land keep a sabbath unto the LORD:
|
25:3 Զվեց ամ վարեսցես զանդ քո, եւ զվեց ամ յատցես զայգի քո, եւ ժողովեսցես զպտուղ նորա:
| 25:3 Six years thou shalt sow thy field, and six years thou shalt prune thy vineyard, and gather in the fruit thereof:
|
25:4 յամին եւթներորդի շաբաթ հանգիստ եղիցի երկրին, զի շաբաթ Տեառն է. զանդ քո ոչ վարեսցես, եւ զայգի քո ոչ յատցես:
| 25:4 But in the seventh year shall be a sabbath of rest unto the land, a sabbath for the LORD: thou shalt neither sow thy field, nor prune thy vineyard:
|
25:5 եւ զինքնեակն անդոյ քո որ գայցէ` ոչ հնձեսցես, եւ զխաղող սրբութեանն քո ոչ կթեսցես. զի ամ հանգստեան է այն երկրին:
| 25:5 That which groweth of its own accord of thy harvest thou shalt not reap, neither gather the grapes of thy vine undressed: [for] it is a year of rest unto the land:
|
25:6 Եւ եղիցի շաբաթ երկրին ձերոյ, կերակուր` քեզ եւ ծառայի քում, եւ աղախնոյ քում, եւ վարձկանին քում, եւ պանդխտին յեցելոյ ի քեզ:
| 25:6 And the sabbath of the land shall be meat for you; for thee, and for thy servant, and for thy maid, and for thy hired servant, and for thy stranger that sojourneth with thee:
|
25:7 եւ անասնոյ քում, եւ գազանաց որ իցեն յերկրին քում եղիցի ամենայն բերն նորա ի կերակուր:
| 25:7 And for thy cattle, and for the beast that [are] in thy land, shall all the increase thereof be meat:
|
25:8 Եւ թուեսցես դու քեզ եւթն հանգիստ ամաց` եւթն ամ եւթնեկին, եւ եղիցին եւթն եւթներորդքն ամաց` քառասուն եւ ինն ամ:
| 25:8 And thou shalt number seven sabbaths of years unto thee, seven times seven years; and the space of the seven sabbaths of years shall be unto thee forty and nine years:
|
25:9 Եւ ազդ առնիցէք բարբառով փողոյ [405]յամենայն երկրին ձերում``, յամսեանն եւթներորդի որ օր տասն իցէ ամսոյն, յաւուրն քաւութեան ազդ արասջիք փողով ընդ ամենայն երկիրն ձեր:
| 25:9 Then shalt thou cause the trumpet of the jubile to sound on the tenth [day] of the seventh month, in the day of atonement shall ye make the trumpet sound throughout all your land:
|
25:10 Եւ սրբեսջիք զամն յիսներորդ տարւոյն, եւ քարոզեսջիք թողութիւն ի վերայ երկրին ամենայն բնակչաց նորա. զի [406]տարի թողութեան`` եղիցի ձեզ այն [407]ազդեցութիւն, եւ դարձցի իւրաքանչիւր ոք ի ստացուած իւր, եւ իւրաքանչիւր ոք յազգ իւր երթիցէ. [408]զի թողութեան ազդեցութիւն է այն:
| 25:10 And ye shall hallow the fiftieth year, and proclaim liberty throughout [all] the land unto all the inhabitants thereof: it shall be a jubile unto you; and ye shall return every man unto his possession, and ye shall return every man unto his family:
|
25:11 Ամն յիսներորդ` եղիցի ձեզ [409]տարեկան. մի՛ սերմանիցէք, եւ մի՛ հնձիցէք զինքնեակս նորա որ ելանիցեն, եւ մի՛ կթիցէք զսրբեցեալս նորա:
| 25:11 A jubile shall that fiftieth year be unto you: ye shall not sow, neither reap that which groweth of itself in it, nor gather [the grapes] in it of thy vine undressed:
|
25:12 զի [410]թողութեան ազդեցութիւն`` է, սուրբ լիցի ձեզ. ի դաշտաց կերիջիք զարմտիս նորա:
| 25:12 For it [is] the jubile; it shall be holy unto you: ye shall eat the increase thereof out of the field:
|
25:13 [411]Յամին ազդեցութեան թողութեան նորա`` դարձցի իւրաքանչիւր ոք ի ստացուած իւր:
| 25:13 In the year of this jubile ye shall return every man unto his possession:
|
25:14 Ապա թէ վաճառեսցէ ոք վաճառ ընկերի իւրում, եւ ստասցի յընկերէ իւրմէ, մի՛ նեղեսցէ այր զընկեր իւր:
| 25:14 And if thou sell ought unto thy neighbour, or buyest [ought] of thy neighbour' s hand, ye shall not oppress one another:
|
25:15 ըստ թուոյ ամացն յետ [412]ազդեցութեանն ստասցի յընկերէ իւրմէ, ըստ թուոյ ամաց արմտեացն վաճառեսցի քեզ:
| 25:15 According to the number of years after the jubile thou shalt buy of thy neighbour, [and] according unto the number of years of the fruits he shall sell unto thee:
|
25:16 Ըստ յաճախելոյ ամացն [413]յաճախեսցէ զստացուածս իւր`` եւ ըստ պակասելոյ ամացն [414]պակասեցուսցէ զստացուածսն իւր``. զի ըստ թուոյ արդեանցն վաճառեսցէ նա քեզ:
| 25:16 According to the multitude of years thou shalt increase the price thereof, and according to the fewness of years thou shalt diminish the price of it: for [according] to the number [of the years] of the fruits doth he sell unto thee:
|
25:17 Մի՛ նեղեսցէ այր զընկեր իւր, եւ երկնչիցիս [415]ի Տեառնէ Աստուծոյ`` քումմէ. ես եմ Տէր Աստուած ձեր:
| 25:17 Ye shall not therefore oppress one another; but thou shalt fear thy God: for I [am] the LORD your God:
|
25:18 Եւ արասջիք զամենայն իրաւունս իմ եւ զամենայն դատաստանս իմ, եւ պահեսջիք եւ արասջիք զնոսա, եւ բնակեսջիք յերկրին [416]յուսով:
| 25:18 Wherefore ye shall do my statutes, and keep my judgments, and do them; and ye shall dwell in the land in safety:
|
25:19 Եւ տացէ երկիրն զբերս իւր, եւ կերիջիք ցյագ. եւ բնակեսջիք ի նմա վստահութեամբ:
| 25:19 And the land shall yield her fruit, and ye shall eat your fill, and dwell therein in safety:
|
25:20 Ապա թէ ասիցէք. Զի՞նչ կերիցուք յամին եւթներորդի յայնմիկ, եթէ ոչ սերմանիցեմք եւ ոչ ժողովիցեմք զարմտիս մեր:
| 25:20 And if ye shall say, What shall we eat the seventh year? behold, we shall not sow, nor gather in our increase:
|
25:21 առաքեցից զօրհնութիւն իմ ի ձեզ յամին վեցերորդի. եւ արասցէ զարդիւնս իւր երից ամաց:
| 25:21 Then I will command my blessing upon you in the sixth year, and it shall bring forth fruit for three years:
|
25:22 Եւ սերմանեսջիք յամին ութերորդի, եւ կերիջիք զհին արդեանցն մինչեւ ցամն իններորդ. մինչեւ գայցեն արմտիք նորա, կերիջիք հին ի հնոյ:
| 25:22 And ye shall sow the eighth year, and eat [yet] of old fruit until the ninth year; until her fruits come in ye shall eat [of] the old:
|
25:23 Եւ երկիրն ոչ վաճառեսցի [417]ի հաստատութիւն. զի իմ է երկիրն. քանզի պանդուխտք եւ նժդեհք էք դուք առաջի իմ:
| 25:23 The land shall not be sold for ever: for the land [is] mine; for ye [are] strangers and sojourners with me:
|
25:24 Եւ ըստ ամենայն երկրին կալուածոյ ձերոյ` փրկանս տաջիք [418]երկրին:
| 25:24 And in all the land of your possession ye shall grant a redemption for the land:
|
25:25 Եւ եթէ աղքատասցի եղբայր քո որ ընդ քեզ իցէ, եւ վաճառեսցէ ի կալուածոց իւրոց, եւ եկեսցէ մերձաւորիչն որ մերձաւոր իցէ նորա, եւ փրկեսցէ զվաճառ եղբօր իւրոյ:
| 25:25 If thy brother be waxen poor, and hath sold away [some] of his possession, and if any of his kin come to redeem it, then shall he redeem that which his brother sold:
|
25:26 Ապա թէ չիցէ ուրուք մերձաւորիչ, եւ ձեռնհաս իցէ, եւ գտանիցի նմա բաւական փրկանացն իւրոց:
| 25:26 And if the man have none to redeem it, and himself be able to redeem it:
|
25:27 Եւ համարիցի զամս վաճառին իւրոյ, եւ հատուսցէ [419]կարողն առնն որում վաճառեաց նմա, եւ դարձցի ի կալուածս իւր:
| 25:27 Then let him count the years of the sale thereof, and restore the overplus unto the man to whom he sold it; that he may return unto his possession:
|
25:28 Ապա թէ ոչ գտցի ի ձեռին նորա բաւականն առ ի հատուցանելոյ նմա, եղիցի վաճառ նորա այնմ որ ստացաւն զնա մինչեւ յամն [420]թողութեան. եւ ելցէ յամին [421]թողութեան եւ դարձցի անդրէն ի կալուածս իւր:
| 25:28 But if he be not able to restore [it] to him, then that which is sold shall remain in the hand of him that hath bought it until the year of jubile: and in the jubile it shall go out, and he shall return unto his possession:
|
25:29 Եւ եթէ վաճառեսցէ ոք տուն բնակութեան ի պարսպաւոր քաղաքի, եղիցին փրկանք նորա մինչեւ ի կատարել տարւոյն աւուրցն վաճառի նորա. օրաթուի լինիցին փրկանք նորա:
| 25:29 And if a man sell a dwelling house in a walled city, then he may redeem it within a whole year after it is sold; [within] a full year may he redeem it:
|
25:30 Ապա թէ ոչ փրկիցի մինչեւ լնուցու նորա տարին ողջոյն, հաստատեսցի տունն որ իցէ ի պարսպաւոր քաղաքի հաստատութեամբ` ստացողին իւրոյ յազգս իւր. եւ մի՛ ելցէ ի [422]թողութեանն:
| 25:30 And if it be not redeemed within the space of a full year, then the house that [is] in the walled city shall be established for ever to him that bought it throughout his generations: it shall not go out in the jubile:
|
25:31 Իսկ տունք, որ յաւանս իցեն, որոց պարիսպ ոչ գուցէ շուրջանակի, ընդ անդս երկրի համարեսցին, եւ հանապազ ընդ փրկանօք լինիցին. եւ ի [423]թողութեանն ելցեն:
| 25:31 But the houses of the villages which have no wall round about them shall be counted as the fields of the country: they may be redeemed, and they shall go out in the jubile:
|
25:32 Եւ ի քաղաքս Ղեւտացւոց տունք որ ի քաղաքս կալուածոց նոցա իցեն` ընդ փրկանօք լինիցին հանապազ [424]որ ի մէջ Ղեւտացւոցն իցէ:
| 25:32 Notwithstanding the cities of the Levites, [and] the houses of the cities of their possession, may the Levites redeem at any time:
|
25:33 Եւ որ ոք փրկեսցէ ի Ղեւտացւոց անտի, ելցէ վաճառ տանց քաղաքաց կալուածոց նորա ի [425]թողութեանն. զի տունք քաղաքացն Ղեւտացւոց կալուածք նոցա են այն ի մէջ որդւոցն Իսրայելի:
| 25:33 And if a man purchase of the Levites, then the house that was sold, and the city of his possession, shall go out in [the year of] jubile: for the houses of the cities of the Levites [are] their possession among the children of Israel:
|
25:34 Եւ ագարակքն [426]զատուցեալք ի քաղաքս`` նոցա` մի՛ վաճառեսցին. զի կալուած յաւիտենական է այն նոցա:
| 25:34 But the field of the suburbs of their cities may not be sold; for it [is] their perpetual possession:
|
25:35 Եւ եթէ աղքատանայցէ եղբայր քո եւ տկարանայցէ ձեռօք, առ քեզ պատսպարեսցես զնա իբրեւ զեկն եւ զպանդուխտն. եւ կեցցէ եղբայրն քո որ ընդ քեզն իցէ:
| 25:35 And if thy brother be waxen poor, and fallen in decay with thee; then thou shalt relieve him: [yea, though he be] a stranger, or a sojourner; that he may live with thee:
|
25:36 Մի՛ առնուցուս ի նմանէ վաշխ եւ տոկոսիս. եւ երկնչիցիս [427]ի Տեառնէ Աստուծոյ քումմէ, զի ես եմ Տէր``. եւ կեցցէ եղբայր քո ընդ քեզ:
| 25:36 Take thou no usury of him, or increase: but fear thy God; that thy brother may live with thee:
|
25:37 Զարծաթ քո մի՛ տացես նմա ընդ տոկոսեօք, եւ զկերակուր քո մի՛ տացես նմա ընդ շարիատիւ:
| 25:37 Thou shalt not give him thy money upon usury, nor lend him thy victuals for increase:
|
25:38 Ես եմ Տէր Աստուած ձեր, որ հանի զձեզ յերկրէն Եգիպտացւոց` տալ ձեզ զերկիրն Քանանացւոց, առ ի լինելոյ ձեր Աստուած:
| 25:38 I [am] the LORD your God, which brought you forth out of the land of Egypt, to give you the land of Canaan, [and] to be your God:
|
25:39 Եւ եթէ տնանկասցի եղբայր քո առ քեզ եւ վաճառեսցի քեզ, մի՛ ծառայեսցէ քեզ զծառայութիւն ստրկի:
| 25:39 And if thy brother [that dwelleth] by thee be waxen poor, and be sold unto thee; thou shalt not compel him to serve as a bondservant:
|
25:40 իբրեւ զվարձկան, իբրեւ զպանդուխտ եղիցի քեզ, մինչեւ յամն [428]թողութեան գործեսցէ առ քեզ:
| 25:40 But as an hired servant, [and] as a sojourner, he shall be with thee, [and] shall serve thee unto the year of jubile:
|
25:41 եւ ելցէ [429]ի թողութեանն ինքն եւ որդիք իւր ընդ իւր, եւ դարձցի յազգ իւր, եւ ի հայրենի կալուած իւր երթիցէ:
| 25:41 And [then] shall he depart from thee, [both] he and his children with him, and shall return unto his own family, and unto the possession of his fathers shall he return:
|
25:42 Զի ծառայք իմ են նոքա զորս եւ հանի յերկրէն Եգիպտացւոց. մի՛ վաճառեսցին ի վաճառ ստրկի:
| 25:42 For they [are] my servants, which I brought forth out of the land of Egypt: they shall not be sold as bondmen:
|
25:43 Եւ մի՛ տառապեցուսցես զնա ընդ աշխատութեամբ. եւ երկնչիցիս [430]ի Տեառնէ Աստուծոյ քումմէ:
| 25:43 Thou shalt not rule over him with rigour; but shalt fear thy God:
|
25:44 Եւ ծառայ կամ աղախին որչափ եւ լինիցին քեզ` յազգացն որ շուրջ զքեւն իցեն, ի նոցանէ ստասջիք:
| 25:44 Both thy bondmen, and thy bondmaids, which thou shalt have, [shall be] of the heathen that are round about you; of them shall ye buy bondmen and bondmaids:
|
25:45 Եւ յորդւոց պանդխտացն որ ի միջի ձերում իցեն, ի նոցանէ ստանայցէք, եւ յազգականաց նոցա որչափ ինչ լինիցին յերկրին ձերում` եղիցին ձեզ ի կալուածս:
| 25:45 Moreover of the children of the strangers that do sojourn among you, of them shall ye buy, and of their families that [are] with you, which they begat in your land: and they shall be your possession:
|
25:46 եւ բաժանեսջիք զնոսա որդւոց ձերոց յետ ձեր, եւ եղիցին ձեզ ստրուկք յաւիտեան. բայց յեղբարց ձերոց յորդւոցն Իսրայելի` իւրաքանչիւր ոք զեղբայր իւր մի՛ տառապեցուցանիցէք աշխատութեամբ:
| 25:46 And ye shall take them as an inheritance for your children after you, to inherit [them for] a possession; they shall be your bondmen for ever: but over your brethren the children of Israel, ye shall not rule one over another with rigour:
|
25:47 Եւ եթէ բաւական իցէ ձեռն եկին եւ պանդխտին որ առ քեզ իցէ, եւ չքաւորեալ եղբայր քո վաճառեսցի եկին կամ պանդխտին որ առ քեզ իցէ` անդէն ծնելոյ պանդխտին:
| 25:47 And if a sojourner or stranger wax rich by thee, and thy brother [that dwelleth] by him wax poor, and sell himself unto the stranger [or] sojourner by thee, or to the stock of the stranger' s family:
|
25:48 յետ վախճանելոյն նորա փրկանք լինիցին նմա. մի ոք որ եւ իցէ յեղբարց իւրոց` փրկեսցէ զնա:
| 25:48 After that he is sold he may be redeemed again; one of his brethren may redeem him:
|
25:49 եղբայր հօր կամ որդի հօրեղբօր փրկեսցէ զնա, կամ ոք յընտանեաց մարմնոյ իւրոյ ի ցեղէ իւրմէ փրկեսցէ զնա. ապա թէ իւր իսկ զձեռամբ իցէ` ինքնին փրկեսցէ զանձն:
| 25:49 Either his uncle, or his uncle' s son, may redeem him, or [any] that is nigh of kin unto him of his family may redeem him; or if he be able, he may redeem himself:
|
25:50 Եւ համարեսցի ընդ ստացողին իւրոյ յամէ անտի յորում վաճառեցաւ նմա մինչեւ ցամն [431]թողութեան. եւ եղիցի արծաթ գնոց նորա իբրեւ վարձկանի, ամ յամէ որչափ իցէ ընդ նմա:
| 25:50 And he shall reckon with him that bought him from the year that he was sold to him unto the year of jubile: and the price of his sale shall be according unto the number of years, according to the time of an hired servant shall it be with him:
|
25:51 եւ եթէ [432]աւելի եւս քան զայն ամս կայցէ, տացէ`` զփրկանս իւր յարծաթոյ [433]ստացուածոյն իւրոյ:
| 25:51 If [there be] yet many years [behind], according unto them he shall give again the price of his redemption out of the money that he was bought for:
|
25:52 եւ եթէ սակաւ ինչ կայցէ յամաց անտի մինչեւ ցամն [434]թողութեան, համարեսցի իւր ըստ ամացն իւրոց, եւ տացէ զփրկանս իւր:
| 25:52 And if there remain but few years unto the year of jubile, then he shall count with him, [and] according unto his years shall he give him again the price of his redemption:
|
25:53 Իբրեւ զվարձկան ամ յամէ [435]որչափ եւ`` իցէ ընդ նմա. մի՛ տառապեցուցանիցէ զնա աշխատութեամբ առաջի քո:
| 25:53 And as a yearly hired servant shall he be with him: [and the other] shall not rule with rigour over him in thy sight:
|
25:54 Ապա թէ ոչ փրկեսցէ ըստ այսմ օրինակի, ելցէ յամին [436]թողութեան ինքն եւ որդիք իւր ընդ նմա:
| 25:54 And if he be not redeemed in these [years], then he shall go out in the year of jubile, [both] he, and his children with him:
|
25:55 զի իմ են որդիքն Իսրայելի ստրուկք, ծառայք իմ` զորս հանի յերկրէն Եգիպտացւոց. ես եմ Տէր Աստուած ձեր:
| 25:55 For unto me the children of Israel [are] servants; they [are] my servants whom I brought forth out of the land of Egypt: I [am] the LORD your God:
|