31:1 Եւ լուաւ [412]Յակոբ զբանս որդւոցն Լաբանու զի ասէին եթէ. Առ Յակոբ զամենայն ինչս հօր մերոյ, եւ ի հօր մերոյ ընչից արար իւր զայն ամենայն փառս:
| 31:1 And he heard the words of Laban' s sons, saying, Jacob hath taken away all that [was] our father' s; and of [that] which [was] our father' s hath he gotten all this glory:
|
31:2 Եւ ետես Յակոբ զերեսս Լաբանու, եւ ահա ոչ էին ընդ նմա որպէս յերէկն եւ յեռանդ:
| 31:2 And Jacob beheld the countenance of Laban, and, behold, it [was] not toward him as before:
|
31:3 Եւ ասէ Տէր [413]Աստուած ցՅակոբ. Դարձիր յերկիր հօր քո եւ յազգ քո, եւ եղէց ընդ քեզ:
| 31:3 And the LORD said unto Jacob, Return unto the land of thy fathers, and to thy kindred; and I will be with thee:
|
31:4 Եւ յղեաց Յակոբ եւ կոչեաց զՌաքէլ եւ զԼիա ի դաշտ անդր ուր խաշինքն էին:
| 31:4 And Jacob sent and called Rachel and Leah to the field unto his flock:
|
31:5 եւ ասէ ցնոսա. Տեսանեմ ես զերեսս հօր ձերոյ, զի ոչ են ընդ իս որպէս յերէկն եւ յեռանդ. եւ Աստուած հօր իմոյ էր ընդ իս:
| 31:5 And said unto them, I see your father' s countenance, that it [is] not toward me as before; but the God of my father hath been with me:
|
31:6 Եւ դուք ինքնին գիտէք զի յամենայն զօրութենէ իմմէ ծառայեցի հօր ձերում:
| 31:6 And ye know that with all my power I have served your father:
|
31:7 Եւ հայր ձեր ընդհարաւ ընդ իս, եւ փոխեաց զվարձս իմ [414]զտասն բծացդ``, եւ ոչ ետ նմա Աստուած առնել ինձ չար:
| 31:7 And your father hath deceived me, and changed my wages ten times; but God suffered him not to hurt me:
|
31:8 Եթէ [415]ասիցէ, Նկարէնքդ`` եղիցին քո վարձք, ամենայն խաշինքս [416]նկարէնս ծնանին``. եւ եթէ [417]ասիցէ թէ Սպիտակքդ`` եղիցին քո վարձք, ամենայն խաշինքս [418]սպիտակս ծնանին:
| 31:8 If he said thus, The speckled shall be thy wages; then all the cattle bare speckled: and if he said thus, The ringstraked shall be thy hire; then bare all the cattle ringstraked:
|
31:9 Եւ եհան Աստուած [419]զամենայն խաշինս`` հօր ձերոյ եւ ետ ինձ:
| 31:9 Thus God hath taken away the cattle of your father, and given [them] to me:
|
31:10 Եւ լինէր յորժամ զկծէին խաշինքն, տեսանէի աչօք իմովք յերազի, եւ ահա քաղք եւ խոյք [420]ելանէին ի վերայ մաքեաց եւ այծից, պիսակք եւ խայտախարիւք եւ գորշախայտք:
| 31:10 And it came to pass at the time that the cattle conceived, that I lifted up mine eyes, and saw in a dream, and, behold, the rams which leaped upon the cattle [were] ringstraked, speckled, and grisled:
|
31:11 Եւ ասէ ցիս հրեշտակ Աստուծոյ ի տեսլեան. Յակոբ: Եւ ես ասեմ. Զի՞ է:
| 31:11 And the angel of God spake unto me in a dream, [saying], Jacob: And I said, Here [am] I:
|
31:12 Եւ ասէ. Հայեաց աչօք քովք, եւ տես զքաղսն եւ զխոյս որ ելանեն ի մաքիսն եւ յայծս. զիա՛րդ պիսակք եւ գորշախայտք եւ խայտախարիւք են. քանզի տեսի որչափ ինչ առնէր ընդ քեզ Լաբան:
| 31:12 And he said, Lift up now thine eyes, and see, all the rams which leap upon the cattle [are] ringstraked, speckled, and grisled: for I have seen all that Laban doeth unto thee:
|
31:13 Ես եմ [421]Աստուած որ երեւեցայ քեզ ի տեղւոջն Աստուծոյ``. ուր օծեր ինձ զարձանն, եւ եդիր [422]ուխտս. եւ արդ արի ել յերկրէս յայսմանէ, եւ երթ յերկիր ծննդեան քո, եւ եղէց ընդ քեզ:
| 31:13 I [am] the God of Beth- el, where thou anointedst the pillar, [and] where thou vowedst a vow unto me: now arise, get thee out from this land, and return unto the land of thy kindred:
|
31:14 Պատասխանի ետուն Ռաքէլ եւ Լիա եւ ասեն ցնա. Միթէ գո՞յ եւս մեր այսուհետեւ բաժին եւ ժառանգութիւն ի տան հօր մերոյ:
| 31:14 And Rachel and Leah answered and said unto him, [Is there] yet any portion or inheritance for us in our father' s house:
|
31:15 Ո՞չ ապաքէն իբրեւ զօտարոտիս համարեալ եմք նմա. զի վաճառեաց զմեզ եւ եկեր ուտելով զարծաթ մեր:
| 31:15 Are we not counted of him strangers? for he hath sold us, and hath quite devoured also our money:
|
31:16 Ամենայն մեծութիւն [423]եւ փառք`` զոր եհան Աստուած ի հօրէ մերմէ, [424]մեզ եղիցի`` եւ որդւոց մերոց. արդ զոր ինչ ասաց քեզ Աստուած` արա:
| 31:16 For all the riches which God hath taken from our father, that [is] our' s, and our children' s: now then, whatsoever God hath said unto thee, do:
|
31:17 Յարեաւ Յակոբ, առ զկանայս իւր եւ զմանկունս իւր, եւ եհան զնոսա յուղտս:
| 31:17 Then Jacob rose up, and set his sons and his wives upon camels:
|
31:18 Եւ խաղացոյց զամենայն ինչս իւր եւ զամենայն ստացուածս իւր զոր արար ի Միջագետս Ասորւոց, երթալ առ Իսահակ հայր իւր յերկիրն Քանանացւոց:
| 31:18 And he carried away all his cattle, and all his goods which he had gotten, the cattle of his getting, which he had gotten in Padan- aram, for to go to Isaac his father in the land of Canaan:
|
31:19 Եւ Լաբան երթեալ էր ի կտուրս խաշանց իւրոց. եւ գողացաւ Ռաքէլ զկուռս հօր իւրոյ:
| 31:19 And Laban went to shear his sheep: and Rachel had stolen the images that [were] her father' s:
|
31:20 Եւ գողացաւ Յակոբ զսիրտ Լաբանու [425]աներոյ իւրոյ`` չպատմել նմա թէ գնայցէ:
| 31:20 And Jacob stole away unawares to Laban the Syrian, in that he told him not that he fled:
|
31:21 Եւ գնաց ինքն եւ ամենայն որ ինչ իւր էր, եւ յարուցեալ անց ընդ Գետ եւ դիմեաց ի լեառն Գաղաադու:
| 31:21 So he fled with all that he had; and he rose up, and passed over the river, and set his face [toward] the mount Gilead:
|
31:22 Ազդ եղեւ Լաբանու [426]Ասորւոյ յաւուրն երրորդի, եթէ գնաց Յակոբ:
| 31:22 And it was told Laban on the third day that Jacob was fled:
|
31:23 Եւ առեալ զեղբարս իւր ընդ իւր, պնդեցաւ զկնի նորա ճանապարհ զեւթն աւուր, եւ եհաս նմա ի լերինն Գաղաադու:
| 31:23 And he took his brethren with him, and pursued after him seven days' journey; and they overtook him in the mount Gilead:
|
31:24 Եւ եկն Աստուած առ Լաբան Ասորի ի տեսլեան գիշերոյ եւ ասէ ցնա. Զգոյշ լեր անձին քում, գուցէ խօսիցիս ընդ Յակոբայ [427]անզգամութեամբ:
| 31:24 And God came to Laban the Syrian in a dream by night, and said unto him, Take heed that thou speak not to Jacob either good or bad:
|
31:25 Եւ եհաս Լաբան Յակոբայ. եւ Յակոբ եհար զխորան իւր ի լերինն. եւ Լաբան կացոյց զեղբարս իւր ի լերինն Գաղաադու:
| 31:25 Then Laban overtook Jacob. Now Jacob had pitched his tent in the mount: and Laban with his brethren pitched in the mount of Gilead:
|
31:26 Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ընդէ՞ր արարեր զայդ, ընդէ՞ր գաղտագնաց եղեր յինէն, [428]եւ գողացար զիս``, եւ վարեցեր զդստերս իմ իբրեւ զգերեալս սրոյ:
| 31:26 And Laban said to Jacob, What hast thou done, that thou hast stolen away unawares to me, and carried away my daughters, as captives [taken] with the sword:
|
31:27 [429]Եւ եթէ ազդ արարեալ էր ինձ,`` առաքէի զքեզ ուրախութեամբ եւ արուեստականօք թմբկաց եւ քնարաց:
| 31:27 Wherefore didst thou flee away secretly, and steal away from me; and didst not tell me, that I might have sent thee away with mirth, and with songs, with tabret, and with harp:
|
31:28 Եւ [430]չէի՞ արդեւք արժանի`` համբուրել զորդեակս իմ եւ զդստերս իմ. եւ արդ անմտութեամբ արարեր:
| 31:28 And hast not suffered me to kiss my sons and my daughters? thou hast now done foolishly in [so] doing:
|
31:29 Եւ այժմ ձեռնհաս էի առնել քեզ չար, բայց Աստուած հօր քո երէկ ասաց ցիս, ասէ. Զգոյշ լեր գուցէ խօսիցիս ընդ Յակոբայ [431]անզգամութեամբ:
| 31:29 It is in the power of my hand to do you hurt: but the God of your father spake unto me yesternight, saying, Take thou heed that thou speak not to Jacob either good or bad:
|
31:30 Եւ արդ գնացեալ երթաս, զի ցանկանալով ցանկացեալ ես երթալ ի տուն հօր քո. եւ ընդէ՞ր գողացար զաստուածսն իմ:
| 31:30 And now, [though] thou wouldest needs be gone, because thou sore longedst after thy father' s house, [yet] wherefore hast thou stolen my gods:
|
31:31 Պատասխանի ետ Յակոբ եւ ասէ ցԼաբան. Քանզի երկեայ. ասացի թէ գուցէ հանիցես զդստերս քո յինէն, [432]եւ զամենայն ինչ զիմ:
| 31:31 And Jacob answered and said to Laban, Because I was afraid: for I said, Peradventure thou wouldest take by force thy daughters from me:
|
31:32 Եւ ասէ Յակոբ.`` Առ որում գտցես զաստուածսն քո, [433]մի՛ կեցցէ առաջի`` եղբարցս մերոց. եւ արդ ծանիր ինչ ի քոց ընչից առ իս, եւ առցես: Եւ ոչ [434]ծանեաւ առ նմա եւ ոչ ինչ. եւ ոչ`` գիտէր Յակոբ թէ Ռաքելայ [435]կնոջ իւրոյ`` գողացեալ էր զնոսա:
| 31:32 With whomsoever thou findest thy gods, let him not live: before our brethren discern thou what [is] thine with me, and take [it] to thee. For Jacob knew not that Rachel had stolen them:
|
31:33 Եւ մտեալ Լաբան յուզէր [436]ի տան Յակոբայ, եւ [437]ի տան Լիայ, եւ [438]ի տան երկոցուն հարճիցն, եւ ոչ գտանէր. եւ ելեալ [439]ի տանէ անտի Լիայ` եմուտ [440]ի տուն Ռաքելի:
| 31:33 And Laban went into Jacob' s tent, and into Leah' s tent, and into the two maidservants' tents; but he found [them] not. Then went he out of Leah' s tent, and entered into Rachel' s tent:
|
31:34 Իսկ Ռաքելի առեալ զկուռսն եդ ընդ ուղտու պատատաւ, եւ նստաւ ի վերայ նոցա. եւ յուզեաց Լաբան զամենայն տաղաւարն եւ ոչ եգիտ:
| 31:34 Now Rachel had taken the images, and put them in the camel' s furniture, and sat upon them. And Laban searched all the tent, but found [them] not:
|
31:35 Եւ նա ասէ ցհայր իւր. Մի՛ ինչ ծանր թուեսցի քեզ, տէր. ոչ կարեմ յոտն յառնել առաջի քո, քանզի ի կանանց օրէնս եմ: Եւ յուզեաց [441]Լաբան զամենայն զտունն`` եւ ոչ եգիտ զկուռսն:
| 31:35 And she said to her father, Let it not displease my lord that I cannot rise up before thee; for the custom of women [is] upon me. And he searched, but found not the images:
|
31:36 Բարկացաւ Յակոբ եւ կագէր ընդ Լաբանու. պատասխանի ետ Յակոբ եւ ասէ ցԼաբան. Զի՞նչ վնաս է իմ, կամ զի՞նչ յանցանք են իմ, զի պնդեցար զհետ իմ:
| 31:36 And Jacob was wroth, and chode with Laban: and Jacob answered and said to Laban, What [is] my trespass? what [is] my sin, that thou hast so hotly pursued after me:
|
31:37 Եւ յուզեցեր զամենայն զինչս իմ, զի՞նչ գտեր յամենայն ընչից [442]քոց ի տան իմում``, դիր առաջի եղբարցս իմոց եւ եղբարց քոց, եւ յանդիմանեսցեն ի մէջ մեր երկոցունց:
| 31:37 Whereas thou hast searched all my stuff, what hast thou found of all thy household stuff? set [it] here before my brethren and thy brethren, that they may judge betwixt us both:
|
31:38 Այս քսան ամ է զի էի ընդ քեզ. ոչխարք քո եւ այծիք ոչ [443]ստերջացան, եւ զխոյս մաքեաց քոց ոչ կերայ:
| 31:38 This twenty years [have] I [been] with thee; thy ewes and thy she goats have not cast their young, and the rams of thy flock have I not eaten:
|
31:39 Զգազանաբեկն ոչ բերի առ քեզ, այլ ես յանձնէ տուժէի. [444]զգողունի տուընջեան եւ զգողունի գիշերոյ:
| 31:39 That which was torn [of beasts] I brought not unto thee; I bare the loss of it; of my hand didst thou require it, [whether] stolen by day, or stolen by night:
|
31:40 Զցերեկ այրեալ լինէի ի տօթոյ, եւ զցայգ ի ցրտոյ. հատեալ էր քուն յաչաց իմոց:
| 31:40 Thus I was; in the day the drought consumed me, and the frost by night; and my sleep departed from mine eyes:
|
31:41 Այս քսան ամ է ի տան քում էի. զչորեքտասան ամ փոխանակ դստերաց քոց վաստակեցի, եւ զվեց ամ ի խաշինս քո, եւ [445]խաբեցեր զիս ի վարձս տասն բծացս:
| 31:41 Thus have I been twenty years in thy house; I served thee fourteen years for thy two daughters, and six years for thy cattle: and thou hast changed my wages ten times:
|
31:42 Եթէ ոչ Աստուած հօր իմոյ, Աստուած Աբրահամու եւ Երկեւղն Իսահակայ էր ընդ իս, այժմ թերեւս ունայն իսկ արձակէիր զիս. այլ զտառապանս իմ եւ զվաստակս ձեռաց իմոց ետես Աստուած, եւ յանդիմանեաց զքեզ երէկ:
| 31:42 Except the God of my father, the God of Abraham, and the fear of Isaac, had been with me, surely thou hadst sent me away now empty. God hath seen mine affliction and the labour of my hands, and rebuked [thee] yesternight:
|
31:43 Պատասխանի ետ Լաբան եւ ասէ ցՅակոբ. Դստերքդ` դստերք իմ են, եւ ուստերքդ` ուստերք իմ են, եւ խաշինքդ` խաշինք իմ են. եւ ամենայն ինչ զոր դու տեսանես` [446]իմ է եւ դստերացդ իմոց. եւ արդ զի՞նչ արարից դոցա այսօր, կամ որդւոց դոցա զոր ես ծնայ:
| 31:43 And Laban answered and said unto Jacob, [These] daughters [are] my daughters, and [these] children [are] my children, and [these] cattle [are] my cattle, and all that thou seest [is] mine: and what can I do this day unto these my daughters, or unto their children which they have born:
|
31:44 Բայց արդ եկ ուխտ դիցուք ես եւ դու, եւ եղիցի ի վկայութիւն ընդ իս եւ ընդ քեզ: [447]Եւ ասէ ցնա. Ահա ոչ ոք է ի միջի մերում, բայց Աստուած վկայ ընդ իս եւ ընդ քեզ:
| 31:44 Now therefore come thou, let us make a covenant, I and thou; and let it be for a witness between me and thee:
|
31:45 Եւ առեալ Յակոբայ վէմ` կանգնեաց արձան:
| 31:45 And Jacob took a stone, and set it up [for] a pillar:
|
31:46 Եւ ասէ ցեղբարսն իւր. Կուտեցէք քարինս: Եւ կուտեցին քարինս եւ արարին բլուր, եւ կերան եւ արբին անդ ի վերայ բլրոյն:
| 31:46 And Jacob said unto his brethren, Gather stones; and they took stones, and made an heap: and they did eat there upon the heap:
|
31:47 Եւ կոչեաց զնա Լաբան [448]Կարկառ վկայութեան``. եւ Յակոբ կոչեաց զնա [449]Կարկառ վկայ:
| 31:47 And Laban called it Jegarsahadutha: but Jacob called it Galeed:
|
31:48 Եւ ասէ ցնա Լաբան. Բլուրս այս վկայ է ընդ իս եւ ընդ քեզ այսօր: [450]Եւ կոչեաց զնա Լաբան Բլուր վկայութեան, եւ Յակոբ կոչեաց զնա Բլուր վկայ. եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ահա բլուրս այս եւ արձանս այս` զոր կանգնեցի ընդ իս եւ ընդ քեզ, վկայ է բլուրս այս, վկայ է արձանս այս.`` վասն այնորիկ կոչեցաւ անուն բլրոյն [451]Վկայութիւն:
| 31:48 And Laban said, This heap [is] a witness between me and thee this day. Therefore was the name of it called Galeed:
|
31:49 եւ [452]Տեսիլն զորմէ`` ասաց` թէ տեսցէ [453]Աստուած ընդ իս եւ ընդ քեզ, զի մեկնիմք ընկեր յընկերէ:
| 31:49 And Mizpah; for he said, The LORD watch between me and thee, when we are absent one from another:
|
31:50 Եթէ վշտացուսցես զդստերս իմ, եթէ առցես կանայս առ դստերօք իմովք, զգոյշ լեր` զի ոչ ոք է ընդ մեզ որ տեսանէ. Աստուած լիցի վկայ ընդ իս եւ ընդ քեզ:
| 31:50 If thou shalt afflict my daughters, or if thou shalt take [other] wives beside my daughters, no man [is] with us; see, God [is] witness betwixt me and thee:
|
31:51 Եւ ասէ Լաբան ցՅակոբ. Ահա կարկառս այս եւ ահա արձանս զոր հաստատեցաք ընդ իս եւ ընդ քեզ:
| 31:51 And Laban said to Jacob, Behold this heap, and behold [this] pillar, which I have cast betwixt me and thee:
|
31:52 եղիցի վկայ կարկառս, եւ վկայ արձանս, զի ոչ ես անցից ըստ կարկառս, եւ մի՛ դու անցանիցես ըստ բլուրս եւ ըստ արձանս ըստ այս` չարութեամբ:
| 31:52 This heap [be] witness, and [this] pillar [be] witness, that I will not pass over this heap to thee, and that thou shalt not pass over this heap and this pillar unto me, for harm:
|
31:53 Աստուած Աբրահամու եւ Աստուած Նաքովրայ եղիցի դատաւոր ի միջի մերում, Աստուած հարցն նոցա: Եւ երդուաւ Յակոբ յԵրկեւղ հօր իւրոյ Իսահակայ:
| 31:53 The God of Abraham, and the God of Nahor, the God of their father, judge betwixt us. And Jacob sware by the fear of his father Isaac:
|
31:54 Եւ եզեն Յակոբ զենլիս ի լերինն, եւ կոչեաց զեղբարս իւր ուտել հաց. կերան եւ արբին, եւ ագան ի լերին անդ:
| 31:54 Then Jacob offered sacrifice upon the mount, and called his brethren to eat bread: and they did eat bread, and tarried all night in the mount:
|
31:55 Եւ յարուցեալ Լաբան ի վաղիւ անդր համբուրեաց զորդիս իւր եւ զդստերս իւր եւ օրհնեաց զնոսա, եւ գնաց` դարձ արարեալ Լաբանայ ի տեղի իւր:
| 31:55 And early in the morning Laban rose up, and kissed his sons and his daughters, and blessed them: and Laban departed, and returned unto his place:
|