23:1 Եւ դարձուցին արքայի [330]զպատգամն զոր յղեաց արքայ. եւ ժողովեաց առ ինքն`` զամենայն ծերս Յուդայ եւ զԵրուսաղեմի:
| 23:1 And the king sent, and they gathered unto him all the elders of Judah and of Jerusalem:
|
23:2 Եւ ել արքայ ի տուն Տեառն, եւ ամենայն այր Յուդայ եւ ամենայն բնակիչք Երուսաղեմի ընդ նմա, եւ քահանայք եւ մարգարէք եւ ամենայն ժողովուրդն ընդ նմա ի փոքուէ մինչեւ ցմեծ. եւ ընթերցաւ յականջս նոցա զամենայն բանս մատենի ուխտին գտելոյ ի տան Տեառն:
| 23:2 And the king went up into the house of the LORD, and all the men of Judah and all the inhabitants of Jerusalem with him, and the priests, and the prophets, and all the people, both small and great: and he read in their ears all the words of the book of the covenant which was found in the house of the LORD:
|
23:3 Եւ եկաց արքայ [331]ի վերայ սեանն, եւ ուխտեաց ուխտ առաջի Տեառն երթալոյ զհետ Տեառն, եւ պահելոյ զպատուիրանս նորա եւ զվկայութիւնս նորա եւ զիրաւունս նորա յամենայն սրտէ եւ յամենայն անձնէ, կանգնել զբանս ուխտին գրելոյ ի մատենին յայնմիկ. եւ եկաց ամենայն ժողովուրդն յուխտի:
| 23:3 And the king stood by a pillar, and made a covenant before the LORD, to walk after the LORD, and to keep his commandments and his testimonies and his statutes with all [their] heart and all [their] soul, to perform the words of this covenant that were written in this book. And all the people stood to the covenant:
|
23:4 Եւ պատուէր ետ արքայ Քեղկեայ քահանայի մեծի եւ քահանայիցն երկրորդաց եւ պահապանաց [332]կշռոյն` հանել ի տաճարէն Տեառն զամենայն անօթ գործեալ Բահաղու եւ [333]անտառացն եւ զօրութեան երկնից. եւ այրեաց զնոսա արտաքոյ Երուսաղեմի ի [334]Սադեմովթ Կեդրոնի, եւ արկ զմոխիր նոցա ի Բեթէլ:
| 23:4 And the king commanded Hilkiah the high priest, and the priests of the second order, and the keepers of the door, to bring forth out of the temple of the LORD all the vessels that were made for Baal, and for the grove, and for all the host of heaven: and he burned them without Jerusalem in the fields of Kidron, and carried the ashes of them unto Beth- el:
|
23:5 Եւ [335]այրեաց զքովմարիմսն`` զոր տուեալ էր արքայից Յուդայ. եւ արկանէին խունկս ի բարձունսն եւ յամենայն քաղաքս Յուդայ եւ շուրջ զԵրուսաղեմաւ, եւ զխնկարկուսն [336]զարեգական եւ զլուսնի եւ զաստեղաց եւ զամենայն զօրութեան երկնից:
| 23:5 And he put down the idolatrous priests, whom the kings of Judah had ordained to burn incense in the high places in the cities of Judah, and in the places round about Jerusalem; them also that burned incense unto Baal, to the sun, and to the moon, and to the planets, and to all the host of heaven:
|
23:6 եւ [337]զանտառն ի տանէ Տեառն արտաքոյ Երուսաղեմի ի հեղեղատն Կեդրոնի. եւ այրեաց զայն ի հեղեղատին Կեդրոնի, եւ մանրեաց իբրեւ զփոշի, եւ ցանեաց զմոխիրն նորա ի գերեզմանս որդւոց ժողովրդեանն:
| 23:6 And he brought out the grove from the house of the LORD, without Jerusalem, unto the brook Kidron, and burned it at the brook Kidron, and stamped [it] small to powder, and cast the powder thereof upon the graves of the children of the people:
|
23:7 Եւ քակեաց զտուն [338]կադեսիմացն որ ի տան Տեառն. յորում կանայքն անկանէին [339]զպատմուճանս անտառացն:
| 23:7 And he brake down the houses of the sodomites, that [were] by the house of the LORD, where the women wove hangings for the grove:
|
23:8 Եւ եհան զամենայն քուրմսն ի քաղաքացն Յուդայ, եւ պղծեաց զբարձունսն յոր արկանէին խունկս քուրմքն, ի Գաբաայ մինչեւ ցԲերսաբէէ. եւ քակեաց [340]զտուն դրանցն որ առ դրանդոջ դրանն Յեսովայ իշխանի [341]դրանն ի ձախմէ առ դրան քաղաքին:
| 23:8 And he brought all the priests out of the cities of Judah, and defiled the high places where the priests had burned incense, from Geba to Beer- sheba, and brake down the high places of the gates that [were] in the entering in of the gate of Joshua the governor of the city, which [were] on a man' s left hand at the gate of the city:
|
23:9 Բայց ոչ ելանէին քուրմք բարձանցն ի սեղան Տեառն որ յԵրուսաղէմ. [342]եթէ ոչ`` ուտէին բաղարջ ի մէջ եղբարց իւրեանց:
| 23:9 Nevertheless the priests of the high places came not up to the altar of the LORD in Jerusalem, but they did eat of the unleavened bread among their brethren:
|
23:10 եւ պղծեաց զՏափեթ, որ ի ձոր որդւոցն Ենովմայ, առ ի չածելոյ առն զուստր իւր կամ զդուստր զբոցով Մեղքովմայ:
| 23:10 And he defiled Topheth, which [is] in the valley of the children of Hinnom, that no man might make his son or his daughter to pass through the fire to Molech:
|
23:11 Եւ [343]այրեցին զձիսն զորս [344]ետ արքայն`` Յուդայ արեգական ի մուտս տան Տեառն [345]ի գանձանակի Նաթանայ ներքինւոյ արքայի`` որ ի Փարուրիմ. եւ զկառսն արեգական այրեաց հրով:
| 23:11 And he took away the horses that the kings of Judah had given to the sun, at the entering in of the house of the LORD, by the chamber of Nathan- melech the chamberlain, which [was] in the suburbs, and burned the chariots of the sun with fire:
|
23:12 Եւ զսեղանս որ ի վերայ տանեաց [346]վերնատանն, զոր արարին թագաւորք Յուդայ, եւ զսեղանս զոր արար Մանասէ յերկուս [347]սրահս տանն Տեառն, քակեաց զայն արքայ եւ կործանեաց անտի, եւ ընկէց զհողն նոցա ի հեղեղատն Կեդրոնի:
| 23:12 And the altars that [were] on the top of the upper chamber of Ahaz, which the kings of Judah had made, and the altars which Manasseh had made in the two courts of the house of the LORD, did the king beat down, and brake [them] down from thence, and cast the dust of them into the brook Kidron:
|
23:13 Նա եւ [348]զտունն որ ի դիմաց Երուսաղեմի ընդ աջմէ լերինն [349]Մոսաթայ, զոր շինեաց Սողոմոն արքայ Իսրայելի Աստարտայ գարշելւոյ Սիդոնացւոց, եւ Քամովսայ զազրոտւոյ Մովաբայ, եւ Մեղքովմայ գարշելւոյ որդւոցն Ամոնայ, պղծեաց արքայ:
| 23:13 And the high places that [were] before Jerusalem, which [were] on the right hand of the mount of corruption, which Solomon the king of Israel had builded for Ashtoreth the abomination of the Zidonians, and for Chemosh the abomination of the Moabites, and for Milcom the abomination of the children of Ammon, did the king defile:
|
23:14 եւ խորտակեաց զարձանսն, եւ կոտորեաց [350]զանտառսն, եւ ելից զտեղիս նոցա ոսկերօք մարդկան:
| 23:14 And he brake in pieces the images, and cut down the groves, and filled their places with the bones of men:
|
23:15 Եւ զսեղանն որ [351]ի Բեթէլ զբարձր``, զոր արար Յերոբովամ որդի Նաբատայ որ մեղոյցն զԻսրայէլ, եւ զայն եւս [352]սեղան զբարձր կործանեաց եւ խորտակեաց զքարինս նորա``, եւ մանրեաց իբրեւ զփոշի, եւ այրեաց զանտառն:
| 23:15 Moreover the altar that [was] at Beth- el, [and] the high place which Jeroboam the son of Nebat, who made Israel to sin, had made, both that altar and the high place he brake down, and burned the high place, [and] stamped [it] small to powder, and burned the grove:
|
23:16 Եւ հայեցաւ Յովսիա եւ ետես զգերեզմանս որ [353]ի քաղաքին, եւ առաքեաց եւ առ զոսկերս ի գերեզմանացն եւ այրեաց ի վերայ սեղանոյն, եւ պղծեաց զնա ըստ բանին Տեառն, զոր խօսեցաւ այրն Աստուծոյ [354]մինչեւ կայր Յերոբովամ ի տօնին ի վերայ սեղանոյն: Եւ դարձոյց զաչս իւր ի գերեզման առնն Աստուծոյ`` որ խօսեցաւ զբանս զայսոսիկ:
| 23:16 And as Josiah turned himself, he spied the sepulchres that [were] there in the mount, and sent, and took the bones out of the sepulchres, and burned [them] upon the altar, and polluted it, according to the word of the LORD which the man of God proclaimed, who proclaimed these words:
|
23:17 եւ ասէ. Զի՞նչ է կոթողն այն զոր ես տեսանեմ: Եւ ասեն ցնա արք քաղաքին. [355]Այրն Աստուծոյ է`` որ եկն ի Յուդայ, եւ բարբառեցաւ զբանս [356]զայսոսիկ ի վերայ սեղանոյն Բեթելայ:
| 23:17 Then he said, What title [is] that that I see? And the men of the city told him, [It is] the sepulchre of the man of God, which came from Judah, and proclaimed these things that thou hast done against the altar of Beth- el:
|
23:18 Եւ ասէ. Թոյլ տուք զայն, մի՛ ոք շարժեսցէ զոսկերս նորա: Եւ [357]գտան ոսկերք`` նորա ընդ ոսկերս մարգարէին եկելոյ ի Սամարիայ:
| 23:18 And he said, Let him alone; let no man move his bones. So they let his bones alone, with the bones of the prophet that came out of Samaria:
|
23:19 Նա եւ զամենայն տունս բարձանց զոր ի քաղաքս Սամարիայ արարին թագաւորք Իսրայելի առ ի բարկացուցանելոյ զՏէր` մերժեաց Յովսիա արքայ Իսրայելի. եւ արար ըստ ամենայն գործոցն զոր արար ի Բեթէլ:
| 23:19 And all the houses also of the high places that [were] in the cities of Samaria, which the kings of Israel had made to provoke [the LORD] to anger, Josiah took away, and did to them according to all the acts that he had done in Beth- el:
|
23:20 Եւ ճենճերեաց զամենայն քուրմս բարձանց, որ էին անդ, ի վերայ սեղանոցն, եւ այրեաց զոսկերս մարդկան ի վերայ նոցա. եւ դարձաւ յԵրուսաղէմ:
| 23:20 And he slew all the priests of the high places that [were] there upon the altars, and burned men' s bones upon them, and returned to Jerusalem:
|
23:21 Եւ պատուէր ետ արքայ ամենայն ժողովրդեանն եւ ասէ. Արարէք զատիկ Տեառն Աստուծոյ ձերում, որպէս եւ գրեալ է ի մատենի ուխտիս այսորիկ:
| 23:21 And the king commanded all the people, saying, Keep the passover unto the LORD your God, as [it is] written in the book of this covenant:
|
23:22 Զի ոչ եղեւ զատիկն այն յաւուրց դատաւորացն որ դատէին զԻսրայէլ, եւ յաւուրս թագաւորացն Իսրայելի եւ թագաւորացն Յուդայ:
| 23:22 Surely there was not holden such a passover from the days of the judges that judged Israel, nor in all the days of the kings of Israel, nor of the kings of Judah:
|
23:23 Բայց զի յութուտասներորդի ամի արքայի Յովսեայ եղեւ զատիկն այն Տեառն յԵրուսաղէմ:
| 23:23 But in the eighteenth year of king Josiah, [wherein] this passover was holden to the LORD in Jerusalem:
|
23:24 Եւ զվհուկս եւ զգէտս եւ զթերափիմս եւ զկուռսն եւ զամենայն գարշելիսն եղեալս ի Յուդա եւ յԵրուսաղէմ` եբարձ Յովսիա. զի հաստատեսցէ զբանս օրինացն գրելոց ի մատենին, զոր եգիտ Քեղկիա քահանայ ի տան Տեառն:
| 23:24 Moreover the [workers with] familiar spirits, and the wizards, and the images, and the idols, and all the abominations that were spied in the land of Judah and in Jerusalem, did Josiah put away, that he might perform the words of the law which were written in the book that Hilkiah the priest found in the house of the LORD:
|
23:25 Նման նմա ոչ եղեւ յառաջ քան զնա թագաւոր, որ դարձաւ առ Տէր յամենայն սրտէ իւրմէ եւ յամենայն անձնէ իւրմէ եւ յամենայն զօրութենէ իւրմէ, ըստ ամենայն օրինացն Մովսիսի. եւ յետ նորա ոչ եկաց նման նմա:
| 23:25 And like unto him was there no king before him, that turned to the LORD with all his heart, and with all his soul, and with all his might, according to all the law of Moses; neither after him arose there [any] like him:
|
23:26 Սակայն ոչ դարձաւ Տէր ի սրտմտութենէ բարկութեան իւրոյ մեծէ զոր սրտմտեցաւ բարկութեամբ իւրով ի վերայ Յուդայ վասն զայրացութեանցն որովք զայրացոյց զնա Մանասէ:
| 23:26 Notwithstanding the LORD turned not from the fierceness of his great wrath, wherewith his anger was kindled against Judah, because of all the provocations that Manasseh had provoked him withal:
|
23:27 Եւ ասէ Տէր. Նա եւ զՅուդա մերժեցից յերեսաց իմոց, որպէս մերժեցի զԻսրայէլ. եւ մերժեցից զքաղաքդ զայդ զոր ընտրեցի զԵրուսաղէմ, եւ զտունդ զորմէ ասացի թէ` Եղիցի անուն իմ անդ:
| 23:27 And the LORD said, I will remove Judah also out of my sight, as I have removed Israel, and will cast off this city Jerusalem which I have chosen, and the house of which I said, My name shall be there:
|
23:28 Եւ մնացորդք բանիցն Յովսեայ եւ ամենայն ինչ զոր արար, ո՞չ աւանիկ գրեալ են ի գիրս բանից աւուրց թագաւորացն Յուդայ:
| 23:28 Now the rest of the acts of Josiah, and all that he did, [are] they not written in the book of the chronicles of the kings of Judah:
|
23:29 [358]Յաւուրսն յայնոսիկ`` ել փարաւոն Նեքաւով արքայ Եգիպտացւոց ի վերայ արքային Ասորեստանեայց առ Եփրատ գետով. եւ գնաց Յովսիա արքայ ընդ առաջ նորա. եւ սպան զնա ի Մակեդով ի տեսանելն նորա զնա:
| 23:29 In his days Pharaoh- nechoh king of Egypt went up against the king of Assyria to the river Euphrates: and king Josiah went against him; and he slew him at Megiddo, when he had seen him:
|
23:30 Եւ բարձին [359]զնա ծառայք նորա ի Մակեդովայ, եւ բերին զնա յԵրուսաղէմ, եւ թաղեցին զնա ի գերեզմանի իւրում. եւ ա՛ռ ժողովուրդ երկրին զՅովաքազ որդի Յովսեայ, եւ օծին զնա եւ թագաւորեցուցին զնա փոխանակ հօր իւրոյ:
| 23:30 And his servants carried him in a chariot dead from Megiddo, and brought him to Jerusalem, and buried him in his own sepulchre. And the people of the land took Jehoahaz the son of Josiah, and anointed him, and made him king in his father' s stead:
|
23:31 Որդի քսան եւ երից ամաց էր Յովաքազ ի թագաւորել իւրում, եւ երիս ամիսս թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա Ամիտալ դուստր Երեմիայի ի Ղոբնայ:
| 23:31 Jehoahaz [was] twenty and three years old when he began to reign; and he reigned three months in Jerusalem. And his mother' s name [was] Hamutal, the daughter of Jeremiah of Libnah:
|
23:32 Եւ արար չար առաջի Տեառն ըստ ամենայնի զոր արարին հարք նորա:
| 23:32 And he did [that which was] evil in the sight of the LORD, according to all that his fathers had done:
|
23:33 Եւ [360]փոխեաց զնա փարաւոն Նեքաւով ի Ռեբղաթա յերկիրն Եմաթայ` չթագաւորել նմա յԵրուսաղէմ. եւ արկ հարկ երկրին հարեւր տաղանդ արծաթոյ եւ [361]տասն տաղանդ`` ոսկւոյ:
| 23:33 And Pharaoh- nechoh put him in bands at Riblah in the land of Hamath, that he might not reign in Jerusalem; and put the land to a tribute of an hundred talents of silver, and a talent of gold:
|
23:34 Եւ թագաւորեցոյց փարաւոն Նեքաւով ի վերայ նոցա զԵղիակիմ որդի Յովսեայ [362]արքայի Յուդայ`` փոխանակ Յովսեայ հօր իւրոյ, եւ փոխեաց զանուն նորա Յովակիմ. եւ զՅովաքազ առ եւ տարաւ յԵգիպտոս, եւ մեռաւ անդ:
| 23:34 And Pharaoh- nechoh made Eliakim the son of Josiah king in the room of Josiah his father, and turned his name to Jehoiakim, and took Jehoahaz away: and he came to Egypt, and died there:
|
23:35 Եւ զարծաթն եւ զոսկին ետ Յովակիմ փարաւոնի. սակայն ճշդով [363]գրեցին զերկիրն տալ զարծաթն բանիւ փարաւոնի. այր ըստ սակի իւրում ետուն զարծաթ եւ զոսկի հանդերձ ժողովրդեամբ երկրին տալ փարաւոնի Նեքաւովայ:
| 23:35 And Jehoiakim gave the silver and the gold to Pharaoh; but he taxed the land to give the money according to the commandment of Pharaoh: he exacted the silver and the gold of the people of the land, of every one according to his taxation, to give [it] unto Pharaoh- nechoh:
|
23:36 Որդի քսան եւ հինգ ամաց էր Յովակիմ ի թագաւորել իւրում, եւ մետասան ամ թագաւորեաց յԵրուսաղէմ. եւ անուն մօր նորա [364]Եղդափ` դուստր Յեդդեղայ`` յՌովմայ:
| 23:36 Jehoiakim [was] twenty and five years old when he began to reign; and he reigned eleven years in Jerusalem. And his mother' s name [was] Zebudah, the daughter of Pedaiah of Rumah:
|
23:37 Եւ արար չար առաջի Տեառն ըստ ամենայնի զոր արարին հարք նորա:
| 23:37 And he did [that which was] evil in the sight of the LORD, according to all that his fathers had done:
|