20:1 Եւ [440]որդի Ադերայ`` արքայ Ասորւոց ժողովեաց զամենայն զօրս իւր, եւ [441]ել եւ նստաւ զՍամարեաւ, եւ`` երեսուն եւ երկու թագաւորք ընդ նմա, եւ [442]ամենայն երիվարք եւ կառք. [443]ելին եւ նստան զՍամարեաւ, եւ տային`` պատերազմ ընդ նմա:
| 20:1 And Ben- hadad the king of Syria gathered all his host together: and [there were] thirty and two kings with him, and horses, and chariots: and he went up and besieged Samaria, and warred against it:
|
20:2 Եւ առաքեաց հրեշտակս առ Աքաաբ արքայ Իսրայելի ի քաղաքն:
| 20:2 And he sent messengers to Ahab king of Israel into the city, and said unto him, Thus saith Ben- hadad:
|
20:3 եւ ասէ ցնա. Այսպէս ասէ [444]որդի Ադերայ``. Արծաթ քո եւ ոսկի քո իմ է, եւ կանայք քո եւ որդիք քո գեղեցիկք իմ են:
| 20:3 Thy silver and thy gold [is] mine; thy wives also and thy children, [even] the goodliest, [are] mine:
|
20:4 Պատասխանի ետ արքայն Իսրայելի եւ ասէ. Որպէս խօսեցար, տէր իմ արքայ, քո եմ ես եւ ամենայն ինչ իմ:
| 20:4 And the king of Israel answered and said, My lord, O king, according to thy saying, I [am] thine, and all that I have:
|
20:5 Եւ դարձան հրեշտակքն եւ ասեն. Այսպէս ասէ [445]որդի Ադերայ``. Ես յղեցի զի զարծաթ քո եւ զոսկի քո եւ զկանայս քո եւ զորդիս քո ցիս տացես:
| 20:5 And the messengers came again, and said, Thus speaketh Ben- hadad, saying, Although I have sent unto thee, saying, Thou shalt deliver me thy silver, and thy gold, and thy wives, and thy children:
|
20:6 զի վաղիւ ի սոյն ժամու առաքեցից զծառայս իմ, եւ յուզեսցեն զտուն քո եւ զտուն ծառայից քոց, եւ եղիցին ցանկալիք աչաց [446]նոցա, յոր արկանիցեն զձեռս իւրեանց` առցեն:
| 20:6 Yet I will send my servants unto thee to morrow about this time, and they shall search thine house, and the houses of thy servants; and it shall be, [that] whatsoever is pleasant in thine eyes, they shall put [it] in their hand, and take [it] away:
|
20:7 Եւ կոչեաց արքայն Իսրայելի զամենայն ծերակոյտ երկրին եւ ասէ. Գիտասջիք եւ տեսջիք զի չարիս իմն խնդրէ նա, զի առաքեաց առ իս [447]զուստերաց իմոց եւ զդստերաց իմոց,`` զարծաթ իմ եւ զոսկի իմ ոչ արգելի ի նմանէ:
| 20:7 Then the king of Israel called all the elders of the land, and said, Mark, I pray you, and see how this [man] seeketh mischief: for he sent unto me for my wives, and for my children, and for my silver, and for my gold; and I denied him not:
|
20:8 Եւ ասեն ցնա ծերքն եւ ամենայն ժողովուրդն. Մի՛ լսեր եւ մի՛ յանձն առնուր:
| 20:8 And all the elders and all the people said unto him, Hearken not [unto him], nor consent:
|
20:9 Եւ ասէ ցհրեշտակս [448]որդւոյն Ադերայ``. Ասացէք ցտէրն [449]ձեր ցարքայ. Զամենայն ինչ զոր առաքեցեր առ ծառայ քո յառաջնում նուագին` արարից, բայց զայդ բան ոչ կարեմ առնել: Եւ գնացին արքն եւ դարձուցին նմա պատասխանի:
| 20:9 Wherefore he said unto the messengers of Ben- hadad, Tell my lord the king, All that thou didst send for to thy servant at the first I will do: but this thing I may not do. And the messengers departed, and brought him word again:
|
20:10 Եւ առաքեաց առ նա [450]որդին Ադերայ`` եւ ասէ. Օն եւ օն արասցեն ինձ դիքն եւ օն եւ օն յաւելցեն, եթէ բաւեսցէ հող Սամարեայ` [451]աղիւսովք հանդերձ`` ամենայն զօրականի հետեւակաց իմոց:
| 20:10 And Ben- hadad sent unto him, and said, The gods do so unto me, and more also, if the dust of Samaria shall suffice for handfuls for all the people that follow me:
|
20:11 Եւ պատասխանի ետ արքայն Իսրայելի եւ ասէ. [452]Շատ է արդ, մի՛ պարծեսցի կորն իբրեւ զուղիղն:
| 20:11 And the king of Israel answered and said, Tell [him], Let not him that girdeth on [his harness] boast himself as he that putteth it off:
|
20:12 Եւ եղեւ իբրեւ [453]պատասխանի ետ նմա`` զբանս զայս, եւ ինքն ի գինւոջ էր եւ ամենայն թագաւորք որ ընդ նմա ի խորանս. եւ ասէ ցծառայսն իւր. [454]Շինեցէք պատնէշ: Եւ եդին պատնէշ`` շուրջ զքաղաքաւն:
| 20:12 And it came to pass, when [Ben-hadad] heard this message, as he [was] drinking, he and the kings in the pavilions, that he said unto his servants, Set [yourselves in array]. And they set [themselves in array] against the city:
|
20:13 Եւ ահա մարգարէ ոմն մատեաւ առ Աքաաբ արքայ Իսրայելի եւ ասէ. Այսպէս ասէ Տէր. Եթէ տեսանիցե՞ս զայն ամբոխ մեծ. ահա ես մատնեցից զնոսա այսօր ի ձեռս քո, եւ գիտասցես թէ ես եմ Տէր:
| 20:13 And, behold, there came a prophet unto Ahab king of Israel, saying, Thus saith the LORD, Hast thou seen all this great multitude? behold, I will deliver it into thine hand this day; and thou shalt know that I [am] the LORD:
|
20:14 Եւ ասէ Աքաաբ. Ի՞ւ: Եւ ասէ. Այսպէս ասէ Տէր. Մանկտւով իշխանաց գաւառաց: Եւ ասէ Աքաաբ. Ո՞ նախ գրգռեսցէ զպատերազմն: Եւ ասէ. Դու:
| 20:14 And Ahab said, By whom? And he said, Thus saith the LORD, [Even] by the young men of the princes of the provinces. Then he said, Who shall order the battle? And he answered, Thou:
|
20:15 Եւ հանդէս արար [455]ծառայից իշխանաց գաւառաց, եւ եղեն երկերիւր եւ [456]երեսուն. եւ ապա հանդէս արար ամենայն ժողովրդեանն, ամենայն որդւոց [457]զօրութեան` եւթն հազար արանց, եւ [458]ելանէր զմիջօրէիւ:
| 20:15 Then he numbered the young men of the princes of the provinces, and they were two hundred and thirty two: and after them he numbered all the people, [even] all the children of Israel, [being] seven thousand:
|
20:16 Եւ [459]որդին Ադերայ`` ընդ գինի մտեալ էր եւ արբեալ [460]ի Սոկքով, ինքն եւ երեսուն եւ երկու թագաւորքն օգնականք նորա:
| 20:16 And they went out at noon. But Ben- hadad [was] drinking himself drunk in the pavilions, he and the kings, the thirty and two kings that helped him:
|
20:17 Եւ ելին նախ մանկունք իշխանաց գաւառացն, եւ [461]առաքեցին առ որդին Ադերայ``, եւ պատմեցին նմա եւ ասեն. Արք ելին ի Սամարեայ:
| 20:17 And the young men of the princes of the provinces went out first; and Ben- hadad sent out, and they told him, saying, There are men come out of Samaria:
|
20:18 Եւ ասէ ցնոսա. Եթէ ի խաղաղութիւն ելանիցեն, կալջիք զնոսա կենդանիս, եւ եթէ ի պատերազմ ելանիցեն, կալջիք զնոսա կենդանիս:
| 20:18 And he said, Whether they be come out for peace, take them alive; or whether they be come out for war, take them alive:
|
20:19 Եւ ելին ի քաղաքէն մանկտի իշխանաց գաւառացն, եւ զօրն զկնի նոցա:
| 20:19 So these young men of the princes of the provinces came out of the city, and the army which followed them:
|
20:20 եւ եհար իւրաքանչիւր ոք որում դիպեցաւ. եւ փախեան Ասորիքն, եւ հալածեաց զնոսա Իսրայէլ. եւ ապրեցաւ [462]որդին Ադերայ`` արքայ Ասորւոց հեծեալ ձիով` հանդերձ [463]երիւք ոմամբք`` հեծելովք:
| 20:20 And they slew every one his man: and the Syrians fled; and Israel pursued them: and Ben- hadad the king of Syria escaped on an horse with the horsemen:
|
20:21 Եւ ել արքայն Իսրայելի եւ [464]առ զերիվարս եւ զկառս, եւ եհար յԱսորւոց հարուածս մեծամեծս:
| 20:21 And the king of Israel went out, and smote the horses and chariots, and slew the Syrians with a great slaughter:
|
20:22 Եւ մատեաւ մարգարէն առ արքայ Իսրայելի, եւ ասէ ցնա. Զօրացիր եւ գիտա, եւ տես զինչ գործեսցես. զի ի դարձի տարւոյս այսորիկ [465]որդի Ադերայ`` արքայ Ասորւոց ելանելոց է ի վերայ քո:
| 20:22 And the prophet came to the king of Israel, and said unto him, Go, strengthen thyself, and mark, and see what thou doest: for at the return of the year the king of Syria will come up against thee:
|
20:23 Եւ ծառայք արքային Ասորւոց ասեն ցնա. Աստուած լերանց է Աստուածն Իսրայելի, [466]եւ ոչ Աստուած դաշտաց.`` վասն այնորիկ յաղթահարեցին զմեզ. եթէ տայցեմք ընդ նոսա պատերազմ ի դիւրի, յաղթեմք նոցա:
| 20:23 And the servants of the king of Syria said unto him, Their gods [are] gods of the hills; therefore they were stronger than we; but let us fight against them in the plain, and surely we shall be stronger than they:
|
20:24 Եւ զայս բան արասցես. ի բաց արա զթագաւորսն յիւրաքանչիւր տեղւոջէ, եւ դիր ընդ նոցա նախարարս:
| 20:24 And do this thing, Take the kings away, every man out of his place, and put captains in their rooms:
|
20:25 եւ [467]փոխանակեսցուք քեզ զօրս ընդ զօրացն որ անկան ի քէն, եւ երիվարս ընդ երիվարացն, եւ կառս ընդ կառացն. եւ տացուք ընդ նոսա պատերազմ ի դիւրոջ եւ յաղթեսցուք նոցա: Եւ անսաց բարբառոյ նոցա, եւ արար այնպէս:
| 20:25 And number thee an army, like the army that thou hast lost, horse for horse, and chariot for chariot: and we will fight against them in the plain, [and] surely we shall be stronger than they. And he hearkened unto their voice, and did so:
|
20:26 Եւ եղեւ ի դառնալ տարւոյն հանդէս արար [468]որդին Ադերայ`` Ասորւոց. եւ ել յԱփեկա ի պատերազմ ընդ Իսրայելի:
| 20:26 And it came to pass at the return of the year, that Ben- hadad numbered the Syrians, and went up to Aphek, to fight against Israel:
|
20:27 Եւ որդիքն Իսրայելի արարին հանդէս, եւ [469]երկգնդեցան եւ հասին յառաջս նոցա. եւ ճակատեցան որդիքն Իսրայելի ընդդէմ Ասորւոցն իբրեւ երկու երամակք այծից. եւ Ասորիքն լցին զերկիրն:
| 20:27 And the children of Israel were numbered, and were all present, and went against them: and the children of Israel pitched before them like two little flocks of kids; but the Syrians filled the country:
|
20:28 Եւ մատեաւ այրն Աստուծոյ եւ ասէ ցարքայն Իսրայելի. Այսպէս ասէ Տէր. Փոխանակ զի ասացին Ասորիքն թէ Աստուած լերանց է Տէր [470]Աստուած Իսրայելի`` եւ ոչ Աստուած դաշտաց, [471]նա տացէ զզօրն`` զայն զմեծ ի ձեռս քո, եւ [472]գիտասցես թէ ես եմ Տէր:
| 20:28 And there came a man of God, and spake unto the king of Israel, and said, Thus saith the LORD, Because the Syrians have said, The LORD [is] God of the hills, but he [is] not God of the valleys, therefore will I deliver all this great multitude into thine hand, and ye shall know that I [am] the LORD:
|
20:29 Եւ բանակեցան նոքա ընդդէմ սոցա զեւթն օր. եւ եղեւ յաւուրն եւթներորդի ընդխառնեցաւ պատերազմն. եւ եհար Իսրայէլ յԱսորւոցն հարեւր հազար հետեւակաց ի միում աւուր:
| 20:29 And they pitched one over against the other seven days. And [so] it was, that in the seventh day the battle was joined: and the children of Israel slew of the Syrians an hundred thousand footmen in one day:
|
20:30 եւ մնացեալքն փախեան յԱփեկա ի քաղաքն [473]իւրեանց, եւ անկաւ պարիսպն ի վերայ քսան եւ եւթն հազար արանց մնացելոց. եւ [474]որդին Ադերայ`` փախեաւ եւ եմուտ [475]ի տուն իւր`` սենեակ ի սենեկէ:
| 20:30 But the rest fled to Aphek, into the city; and [there] a wall fell upon twenty and seven thousand of the men [that were] left. And Ben- hadad fled, and came into the city, into an inner chamber:
|
20:31 Եւ ասեն ցնա ծառայք իւր. Ահաւասիկ [476]գիտեմք զի թագաւորք տանն Իսրայելի թագաւորք ողորմութեան են. արկցուք քուրձս զմիջովք մերովք եւ չուանս ի գլուխս մեր, եւ ելցուք առ արքայն Իսրայելի. թերեւս ապրեցուսցէ [477]զանձինս մեր:
| 20:31 And his servants said unto him, Behold now, we have heard that the kings of the house of Israel [are] merciful kings: let us, I pray thee, put sackcloth on our loins, and ropes upon our heads, and go out to the king of Israel: peradventure he will save thy life:
|
20:32 Եւ զգեցան քուրձս ի մէջս իւրեանց, եւ եդին չուանս ի գլուխս իւրեանց. եւ [478]ասեն ցարքայն Իսրայելի``. Ծառայ քո [479]որդի Ադերայ`` ասէ. Կեցցէ անձն իմ: Եւ ասէ. Եթէ տակաւին կենդանի՞ իցէ, եղբայր իմ է:
| 20:32 So they girded sackcloth on their loins, and [put] ropes on their heads, and came to the king of Israel, and said, Thy servant Ben- hadad saith, I pray thee, let me live. And he said, [Is] he yet alive? he [is] my brother:
|
20:33 Եւ արքն հմայեցին եւ [480]նուիրեցին եւ քաղեցին զբանսն ի բերանոյ նորա. եւ ասեն. Եղբայր քո [481]որդի Ադերայ`` աստ է: Եւ ասէ. Մտէք եւ ածէք զնա: Եւ ել առ նա [482]որդին Ադերայ``, եւ հանին զնա առ նա ի կառսն:
| 20:33 Now the men did diligently observe whether [any thing would come] from him, and did hastily catch [it]: and they said, Thy brother Ben- hadad. Then he said, Go ye, bring him. Then Ben- hadad came forth to him; and he caused him to come up into the chariot:
|
20:34 Եւ ասէ ցնա. Զքաղաքսն զոր ա՛ռ հայր իմ ի հօրէ քումմէ` դարձուցից առ քեզ, եւ [483]հանցես քեզ հարկս`` ի Դամասկոս, որպէս եդ հայր իմ ի Սամարիա: Եւ ասէ. Եւ ես արձակեցից զքեզ ուխտիւ: Եւ եդ ընդ նմա ուխտ, եւ արձակեաց զնա:
| 20:34 And [Ben-hadad] said unto him, The cities, which my father took from thy father, I will restore; and thou shalt make streets for thee in Damascus, as my father made in Samaria. Then [said Ahab], I will send thee away with this covenant. So he made a covenant with him, and sent him away:
|
20:35 Եւ այր մի յորդւոց մարգարէիցն ասէ ցընկեր իւր բանիւ Տեառն. Հար զիս: Եւ ոչ կամեցաւ այրն հարկանել զնա:
| 20:35 And a certain man of the sons of the prophets said unto his neighbour in the word of the LORD, Smite me, I pray thee. And the man refused to smite him:
|
20:36 Եւ ասէ ցնա. Փոխանակ զի ոչ լուար ձայնի Տեառն, ահա իբրեւ գնասցես յինէն` սպանցէ զքեզ առեւծ: Եւ իբրեւ գնաց ի նմանէ, եգիտ զնա առեւծ եւ սպան զնա:
| 20:36 Then said he unto him, Because thou hast not obeyed the voice of the LORD, behold, as soon as thou art departed from me, a lion shall slay thee. And as soon as he was departed from him, a lion found him, and slew him:
|
20:37 Եւ եգիտ այլ այր եւ ասէ. Հար զիս: Եւ եհար զնա այրն, եհար եւ ջաղջախեաց:
| 20:37 Then he found another man, and said, Smite me, I pray thee. And the man smote him, so that in smiting he wounded:
|
20:38 Եւ չոգաւ մարգարէն եւ եկաց առաջի արքայի ի վերայ ճանապարհին, եւ կապեաց պատանաւ զաչս իւր:
| 20:38 So the prophet departed, and waited for the king by the way, and disguised himself with ashes upon his face:
|
20:39 Եւ եղեւ իբրեւ անցանէր ընդ այն արքայ, եւ նա աղաղակեաց առ արքայ եւ ասէ. Ծառայ քո ել ընդ զօրու ի պատերազմի, եւ ահա այր մի ած առ իս այր եւ ասէ. Պահեա զայրդ զայդ, ապա թէ զերծանելով զերծցի, եղիցի անձն քո ընդ անձին դորա, կամ տաղանդ մի արծաթոյ կշռեսցես:
| 20:39 And as the king passed by, he cried unto the king: and he said, Thy servant went out into the midst of the battle; and, behold, a man turned aside, and brought a man unto me, and said, Keep this man: if by any means he be missing, then shall thy life be for his life, or else thou shalt pay a talent of silver:
|
20:40 Եւ եղեւ մինչ ծառայ քո այսր եւ անդր հայէր, եւ նա չէր ուրեք. եւ ասէ արքայն Իսրայելի ցնա. [484]Ահա եւ այդ յինէն կողմանէ դաւ է, սպանե՞ր ուրեմն:
| 20:40 And as thy servant was busy here and there, he was gone. And the king of Israel said unto him, So [shall] thy judgment [be]; thyself hast decided:
|
20:41 Եւ փութացաւ ի բաց առ զպատանն յաչաց իւրոց. եւ ծանեաւ զնա արքայն Իսրայելի թէ ի մարգարէից անտի է նա:
| 20:41 And he hasted, and took the ashes away from his face; and the king of Israel discerned him that he [was] of the prophets:
|
20:42 Եւ ասէ ցնա. Այսպէս ասէ Տէր. Փոխանակ զի հաներ դու զայրն վնասակար ի ձեռաց [485]իմոց, եղիցի անձն քո փոխանակ անձին նորա, եւ ժողովուրդ քո փոխանակ ժողովրդեան նորա:
| 20:42 And he said unto him, Thus saith the LORD, Because thou hast let go out of [thy] hand a man whom I appointed to utter destruction, therefore thy life shall go for his life, and thy people for his people:
|
20:43 Եւ գնաց արքայն Իսրայելի ի տուն իւր տխրեալ եւ լքեալ, եւ եկն ի Սամարիա:
| 20:43 And the king of Israel went to his house heavy and displeased, and came to Samaria:
|