14:1 Յամին հարիւրորդի եւթանասներորդի երկրորդի, զօրաժողո՛վ լինէր Դեմետր արքայ, եւ անցանէր ՛ի կողմանս Մարացն եւ Պարթեւացն ՛ի խնդրել իւր անտի թիկունս. զի եկեսցէ տացէ՛ մարտ պատերազմի ընդ Տրիփոնեայ[393]:
| 14:1 Now in the hundred threescore and twelfth year king Demetrius gathered his forces together, and went into Media to get him help to fight against Tryphone:
|
14:2 Իբրեւ զա՛յն լսէր Արշակ արքայ Պարսից եւ Պարթեւաց` թէ եկն եմուտ Դեմետր ՛ի սահմանս աշխարհի նորա, արձակեա՛ց նա մի յիշխանաց իւրոց` երթալ ձերբակա՛լ առնել զնա:
| 14:2 But when Arsaces, the king of Persia and Media, heard that Demetrius was entered within his borders, he sent one of his princes to take him alive:
|
14:3 Գնա՛ց նա` եհար սատակեաց զզօրսն Դեմետրայ, եւ արար զնա ձերբակալ. ե՛կն ած` կալա՛ւ զԴեմետր առաջի Արշակայ. եւ հրամայեաց կապել զնա ՛ի կապանս ոստիկանս եւ դնել զնա ՛ի բանտի[394]:
| 14:3 Who went and smote the host of Demetrius, and took him, and brought him to Arsaces, by whom he was put in ward:
|
14:4 Եւ դադարեաց ՛ի խաղաղութեան երկիրն զամենայն աւուրս Շմաւոնի, եւ յաւելոյր բարիս ՛ի բարեաց վերայ ազգին իւրեանց. տիրէ՛ր նա ՛ի վերայ գաւառացն[395]:
| 14:4 As for the land of Judea, that was quiet all the days of Simon; for he sought the good of his nation in such wise, as that evermore his authority and honour pleased them well:
|
14:7 եւ ժողովէր զգերիս բազումս. տիրէ՛ր ՛ի վերայ կողմանցն Գազիրոնայ` եւ Բեթսովրայ, եւ ակառանց[396]:
| 14:5 And as he was honourable in all his acts, so in this, that he took Joppa for an haven, and made an entrance to the isles of the sea:
|
14:8 Եւ գործէին զերկիր իւրեանց խաղաղութեամբ. եւ երկիրն տա՛յր զպտուղ իւր, եւ ամենայն փայտ ծառատունկ տա՛յր զբեր իւր առատութեամբ:
| 14:6 And enlarged the bounds of his nation, and recovered the country:
|
14:9 Ծերք ՛ի հրապարակս նստէին, ճա՛ռս արկեալ զբանից բարութենէ ընդ միմեանս խորհէին: Երիտասարդք զփառս զգեցեալ` զարդարեալ ՛ի զարդ պատերազմի[397]:
| 14:7 And gathered together a great number of captives, and had the dominion of Gazera, and Bethsura, and the tower, out of the which he took all uncleaness, neither was there any that resisted him:
|
14:10 Զքաղաքս պնդէին համբարօք, եւ զանձինս պատրաստէին ՛ի պատրաստութիւն զարդու ամրութեան զինու. մինչեւ երթայր անուն փառաւորութեան նորա մինչեւ ՛ի ծագս երկրի[398]:
| 14:8 Then did they till their ground in peace, and the earth gave her increase, and the trees of the field their fruit:
|
14:11 Եւ առնէր խաղաղութիւն: Եւ ցնծայր Իսրայէլ յուրախութիւն մեծ:
| 14:9 The ancient men sat all in the streets, communing together of good things, and the young men put on glorious and warlike apparel:
|
14:12 Եւ նստէին իւրաքանչիւր ընդ այգւով իւրեանց եւ ընդ թզենեաւ իւրեանց, եւ ո՛չ ոք զարհուրեցուցանէր զնոսա[399]:
| 14:10 He provided victuals for the cities, and set in them all manner of munition, so that his honourable name was renowned unto the end of the world:
|
14:13 Եւ պակասեցին ամենեքեան որ մարտնչէին ընդ նոսա` յերկրէ. եւ թագաւորքն խորտակեցան յաւուրս իւրեանց:
| 14:11 He made peace in the land, and Israel rejoiced with great joy:
|
14:14 Եւ նա հաստատեաց զօրացոյց զխոնարհս ժողովրդեանն, խնդրէր զվրէժն օրինացն. եւ զամենայն չարս եւ զանօրէնս ջնջեաց յերկրէ[400]:
| 14:12 For every man sat under his vine and his fig tree, and there was none to fray them:
|
14:15 Փառաւորեցո՛յց զսրբութիւնս, եւ բազմացոյց զսպաս սրբութեանն:
| 14:13 Neither was there any left in the land to fight against them: yea, the kings themselves were overthrown in those days:
|
14:16 Լո՛ւ եղեւ ՛ի Հռովմայեցւոց քաղաք, եւ մինչեւ ՛ի կողմանս Սպարտացւոց, եթէ մեռա՛ւ Յովնաթան. եւ տրտմեցա՛ն յոյժ[401]:
| 14:14 Moreover he strengthened all those of his people that were brought low: the law he searched out; and every contemner of the law and wicked person he took away:
|
14:17 Այլ իբրեւ լուան եթէ Շմաւոն եղբայր նորա կա՛յ ՛ի գլուխ քահանայութեան ընդ նորա, եւ տիրեալ հաստատեալ ունի զգաւառս եւ զքաղաքս որ ՛ի նոսայն էին[402]:
| 14:15 He beautified the sanctuary, and multiplied vessels of the temple:
|
14:18 Հրեշտա՛կս արարին, եւ հրովարտակս գրեցին ՛ի տախտակս պղնձիս, նորոգել զհին բարեկամութիւնն զոր ուխտեցին հաստատեցին առ Յուդա` եւ առ Յովնաթան եղբայր նորա:
| 14:16 Now when it was heard at Rome, and as far as Sparta, that Jonathan was dead, they were very sorry:
|
14:19 Եւ իբրեւ բերին` ընթերցան առաջի ժողովրդոցն Երուսաղեմի: Եւ ա՛յս պատճէն հրովարտակացն զոր առաքեցին Սպարտիացիք:
| 14:17 But as soon as they heard that his brother Simon was made high priest in his stead, and ruled the country, and the cities therein:
|
14:20 Սպարտիացւոց իշխանք եւ առաջնորդք` մեծաւ քաղաքաւն հանդերձ, առ Շմաւոն մեծ քահանայ` եւ առ ծերակոյտդ Իսրայէլացւոց` եւ առ քահանայս, եւ առ ամենայն գունդդ Հրէից եղբարս մեր` ողջո՛յն:
| 14:18 They wrote unto him in tables of brass, to renew the friendship and league which they had made with Judas and Jonathan his brethren:
|
14:21 Հրեշտակք որ արձակեցան ՛ի ձէնջ առ մեզ, պատմեցին մեզ վասն փառաց եւ պատուի ձերոյ. եւ ուրա՛խ եղեաք ՛ի գալստեան դոցա[403]:
| 14:19 Which writings were read before the congregation at Jerusalem:
|
14:22 Եւ գրեցաք մեք զպատգամս ձեր ՛ի մատեանս խորհրդոց գնդի մերոյ` օրինակ զայս. Նումենիոս զԱնտիոքեան, եւ Անտիպատրոս Յասոնեան հրեշտակք Հրէից, որ եկին առ մեզ նորոգել զբարեկամութիւնն ընդ ազգի մերում[404]:
| 14:20 And this is the copy of the letters that the Lacedemonians sent; The rulers of the Lacedemonians, with the city, unto Simon the high priest, and the elders, and priests, and residue of the people of the Jews, our brethren, send greeting:
|
14:23 Եւ հաճո՛յ թուեցաւ ամենայն Սպարտացւոց ընդունե՛լ զարսն մեծաւ փառօք, եւ զպատճէն բանից նոցա դնել ՛ի տեղի յերեւելի ՛ի մատեանս խորհրդոց գնդի Սպարտիացւոց: Եւ պատասխանի՛ արարին հրովարտակացն առ Շմաւոն մեծ քահանայ:
| 14:21 The ambassadors that were sent unto our people certified us of your glory and honour: wherefore we were glad of their coming:
|
14:24 Դարձեալ յետ այսց ժամանակաց, Շմաւոն հրեշտա՛կս առնէր անդրէն ՛ի Հռոմ մեծաւ պատարագաւ, եւ ոսկւով վահանաւ ՛ի հազար քանքարէ. զի երթիցէ հաստատեսցէ զառաջին բարեկամութիւնն եւ թիկունս:
| 14:22 And did register the things that they spake in the council of the people in this manner; Numenius son of Antiochus, and Antipater son of Jason, the Jews' ambassadors, came unto us to renew the friendship they had with us:
|
14:25 Իբրեւ լուան զայն գունդն Հռոմայեցւոց, սկսան խորհե՛լ եւ ասել. Իսկ արդ զի՞նչ երախտեաց երախտիս դարձուսցուք Շմաւոնի` եւ որդւոց նորա:
| 14:23 And it pleased the people to entertain the men honourably, and to put the copy of their ambassage in publick records, to the end the people of the Lacedemonians might have a memorial thereof: furthermore we have written a copy thereof unto Simon the high priest:
|
14:26 զի հաստատեաց նա եւ եղբարք իւր եւ տուն հօր իւրոյ զայն որ առ մեզ բարեկամութիւն. հարկանելով եհա՛ր զթշնամիս իւր. եւ հաստատելով հաստատեա՛ց զմեզ ընդ իւր ՛ի բարեկամս եւ ՛ի թիկունս: Եւ հաստատեցին նմա ազատութիւն, եւ գրեցին զայս ՛ի տախտակս պղնձիս: Եւ կանգնեցին նմա արձա՛ն ՛ի լերինն Սիոն[405]:
| 14:24 After this Simon sent Numenius to Rome with a great shield of gold of a thousand pound weight to confirm the league with them:
|
14:27 Եւ ա՛յս պատճէն գրոյն զոր գրեցին. Յամին հարիւրորդի եւթանասներորդի, որ օր ութուտասն էր ամսոյն, ՛ի վերայ ամին երրորդի առ քահանայապետութեամբն Շմաւոնի, ՛ի Սամարէք[406]:
| 14:25 Whereof when the people heard, they said, What thanks shall we give to Simon and his sons:
|
14:28 առաջի մեծաց ժողովրդոց` քահանայից` ժողովրդեան` իշխանաց` ազգաց` եւ ծերակոյտ գաւառաց բազմաց: Ա՛զդ եղեւ մեզ` քանզի բազում մարտք պատերազմի մղեցան յերկրի անդ[407]:
| 14:26 For he and his brethren and the house of his father have established Israel, and chased away in fight their enemies from them, and confirmed their liberty:
|
14:29 Այլ Շմաւոն որդի Մատաթեայ քահանայապետի որդւոցն Յովարիմ, եղբարբքն հանդերձ ե՛դ զգլուխ իւր ՛ի կշիռս, եւ ետ զանձն իւր ՛ի ճգնութիւն մարտի պատերազմի. դիմակա՛լ եղեւ թշնամեաց ազգի նոցա, զի սրբութիւնքն իւրեանց եւ օրէնքն մի՛ պղծեսցին. եւ փառօք մեծօք փառաւորեաց զազգս նոցա[408]:
| 14:27 So then they wrote it in tables of brass, which they set upon pillars in mount Sion: and this is the copy of the writing; The eighteenth day of the month Elul, in the hundred threescore and twelfth year, being the third year of Simon the high priest:
|
14:30 Եւ ժողովեաց Յովնաթան զազգսն նոցա, եւ եղեւ նոցա քահանայապետ, հանգեաւ նա` եւ ժողովեցաւ առ հարս իւր:
| 14:28 At Saramel in the great congregation of the priests, and people, and rulers of the nation, and elders of the country, were these things notified unto us:
|
14:31 Եւ կամեցան թշնամիք նոցա հասանե՛լ ՛ի վերայ երկրի նոցա, եւ ձգել զձեռս իւրեանց ՛ի սրբութիւնս նոցա:
| 14:29 Forasmuch as oftentimes there have been wars in the country, wherein for the maintenance of their sanctuary, and the law, Simon the son of Mattathias, of the posterity of Jarib, together with his brethren, put themselves in jeopardy, and resisting the enemies of their nation did their nation great honour:
|
14:32 Յայնմ ժամանակի յարեա՛ւ Շմաւոն, եւ ետ մա՛րտ պատերազմի ՛ի վերայ ազգին իւրեանց, եւ ծախեաց նա գանձս բազումս յիւրմէ եւ արար նա հանդերձս զինու զարդու արանցն պատերազմողաց ազգին իւրում, եւ կուտեաց նա համբարս եւ թոշակս զօրականին:
| 14:30 For after that Jonathan, having gathered his nation together, and been their high priest, was added to his people:
|
14:33 Եւ ամրացոյց զքաղաքսն Հրէաստանի: ԶԲեթսովրա` որ ՛ի սահմանս Հրէաստանի էր, ուր հանդերձեալ դներ զզէնն ամենայն` զէ՛ն եւ զա՛րդ առաջին զօրաց թշնամեաց նոցա. եւ կացոյց նա անդ արս Հրէաստանեայս պահապանս:
| 14:31 Their enemies prepared to invade their country, that they might destroy it, and lay hands on the sanctuary:
|
14:34 Եւ զքաղաքսն Յոպպէացւոց ամրացոյց` որ ՛ի վերայ ծովուն էր. եւ զԳազարայ` որ ՛ի վերայ սահմանաց Ազովտա՛յ էր, զոր յառաջ թշնամիքն ունէին. եւ բնակեցոյց անդ արս Հրէաստանեայս, եւ որ ինչ միանգամ պէտք էին իւրեանց` հաստատութեամբ յօրինեաց զնոսա[409]:
| 14:32 At which time Simon rose up, and fought for his nation, and spent much of his own substance, and armed the valiant men of his nation and gave them wages:
|
14:35 Իբրեւ զայս ամենայն զգործս տեսին Շմաւոնի ժողովուրդքն, եւ զփառսն զոր խորհէ՛ր ՛ի վերայ ազգին, եւ կացուցին զնա իշխան քահանայապետ` զի զայս ամենայն արարեալ էր նորա նոցա. եւ զարդարութիւնն եւ զհաւատն զոր պահէր նա ՛ի վերայ ազգին իւրոյ, եւ խնդրէր նա յամենայն հանգամանս բարձրացուցանե՛լ զժողովուրդ իւր[410]:
| 14:33 And fortified the cities of Judea, together with Bethsura, that lieth upon the borders of Judea, where the armour of the enemies had been before; but he set a garrison of Jews there:
|
14:36 Եւ յաւուրս նորա աջողեցաւ ՛ի ձեռս նորա ջնջե՛լ հեթանոսացն յերկրէ նորա, այնոցիկ որ ՛ի միջնաբերդին էին յԵրուսաղէմ. ելանէին մտանէին եւ պղծէին յոյժ շուրջ զսրբութեամբն, եւ հարուածք մեծամեծք լինէին ՛ի սրբութեան անդ, արգե՛լ զնոսա եւ ջնջեաց զնոսա[411]:
| 14:34 Moreover he fortified Joppa, which lieth upon the sea, and Gazera, that bordereth upon Azotus, where the enemies had dwelt before: but he placed Jews there, and furnished them with all things convenient for the reparation thereof:
|
14:37 Նստո՛յց եւ ամրացոյց անդ պահապանս վասն զգուշութեան երկրին եւ քաղաքին, եւ բարձրացո՛յց զնա:
| 14:35 The people therefore sang the acts of Simon, and unto what glory he thought to bring his nation, made him their governor and chief priest, because he had done all these things, and for the justice and faith which he kept to his nation, and for that he sought by all means to exalt his people:
|
14:38 Սակայն եւ Դեմետր արքայ բարձրացոյց զքահանայապետութիւն նորա:
| 14:36 For in his time things prospered in his hands, so that the heathen were taken out of their country, and they also that were in the city of David in Jerusalem, who had made themselves a tower, out of which they issued, and polluted all about the sanctuary, and did much hurt in the holy place:
|
14:39 վասն այսր ամենայնի ընդ բո՛ւն բարեկամս փառաւորեաց զնա ՛ի փառս մեծութեան:
| 14:37 But he placed Jews therein. and fortified it for the safety of the country and the city, and raised up the walls of Jerusalem:
|
14:40 Զի լո՛ւ եղեւ նմա եթէ անուանեալ կոչին Հրէայքն բարեկամք Հռոմայեցւոց, եղբարք եւ թիկունք եւ նիզակակիցք. եւ զի ընկալան զհրեշտակսն Շմաւոնի փառաւորութեամբ:
| 14:38 King Demetrius also confirmed him in the high priesthood according to those things:
|
14:41 Զի Հրէայքն ինքեանք եւ քահանայքն հաճեցան, յա՛նձն առին` իշխան քահանայապետ կացուցանել զնա յաւիտեանս ժամանակի. մինչեւ կանգնեսցի մարգարէ հաւատարիմ:
| 14:39 And made him one of his friends, and honoured him with great honour:
|
14:42 զի լիցի նոցա զօրավար յառաջնորդութեան. եւ զի փո՛յթ լիցի նմա վասն սրբոցն. եւ կացուցանել ՛ի նորա ձեռանէ ՛ի վերայ գործոց նոցա, ՛ի վերայ գաւառաց նոցա, ՛ի վերայ զինու զարդու նոցա, եւ ՛ի վերայ ամրոցաց նոցա[412]:
| 14:40 For he had heard say, that the Romans had called the Jews their friends and confederates and brethren; and that they had entertained the ambassadors of Simon honourably:
|
14:43 Վասն զի փո՛յթ լիցի նմա վասն սրբոցն. եւ հնազանդեսցին նոցա ամենայն ազգք, եւ յանուն նորա կնքիցին ամենայն մուրհակք աշխարհի: Զի իշխա՛ն լիցի արկանել ծիրանիս, եւ զարդարել ոսկւով:
| 14:41 Also that the Jews and priests were well pleased that Simon should be their governor and high priest for ever, until there should arise a faithful prophet:
|
14:44 Եւ մի՛ ոք իշխեսցէ ՛ի ժողովրդոց անտի կամ ՛ի քահանայից ընդդէ՛մ դառնալ հրամանաց նորա, եւ կամ ժողովել ժողովս յերկրի նորա առանց նորա. եւ կամ զգենուլ ծիրանիս, կամ արկանել շիգղ ոսկի[413]:
| 14:42 Moreover that he should be their captain, and should take charge of the sanctuary, to set them over their works, and over the country, and over the armour, and over the fortresses, that, I say, he should take charge of the sanctuary:
|
14:45 Զի եթէ ոք մի ինչ յայսցանէ անցցէ եւ կամ անարգեսցէ` մահապա՛րտ լիցի:
| 14:43 Beside this, that he should be obeyed of every man, and that all the writings in the country should be made in his name, and that he should be clothed in purple, and wear gold:
|
14:46 Եւ հաճո՛յ թուեցաւ ՛ի ժողովրդեանն առնել Շմաւոնի ըստ բանիցս այսոցիկ[414]:
| 14:44 Also that it should be lawful for none of the people or priests to break any of these things, or to gainsay his words, or to gather an assembly in the country without him, or to be clothed in purple, or wear a buckle of gold:
|
14:47 Ա՛ռ յանձն Շմաւոն, եւ հաճեցաւ կա՛լ ՛ի գլուխ քահանայապետութեան. լինել սպարապետ զօրավար` գնդին Հրէաստանի, եւ կալ գլո՛ւխ քահանայից, եւ առաջնորդել ամենեցուն:
| 14:45 And whosoever should do otherwise, or break any of these things, he should be punished:
|
14:48 Եւ զգիրս զայս գրել ՛ի տախտակս պղնձիս, եւ հրամայեցին դնել յամրի ՛ի նշանաւոր եւ յերեւելի՛ տեղւոջ ՛ի մէջ սրբութեանցն:
| 14:46 Thus it liked all the people to deal with Simon, and to do as hath been said:
|
14:49 եւ զպատճէնս նոցա դնե՛լ ՛ի գանձ. զի Շմաւոն եւ որդիք նորա զայն առ ի՛ւր ունիցին հանապազ[415]:
| 14:47 Then Simon accepted hereof, and was well pleased to be high priest, and captain and governor of the Jews and priests, and to defend them all:
|
| | 14:48 So they commanded that this writing should be put in tables of brass, and that they should be set up within the compass of the sanctuary in a conspicuous place:
|
| | 14:49 Also that the copies thereof should be laid up in the treasury, to the end that Simon and his sons might have them:
|