54:0 Յաղագս այլեւայլ շարժմանց բնութեան
եւ շնորհաց:
| 54:0 De diversis motibus naturæ et gratiæ:
| 54:1 Որդեակ, զգուշութեամբ դիտեսջիր զշարժմունս բնութեան եւ շնորհաց. զի յոյժ նուրբ է սոցա ընդ հակառակս շարժումն, զոր հազիւ այր հոգեկիր եւ լուսաւորեալ գիտէ ընտրել: Ամենեքեան բարւոյն բաղձան, եւ բարի ինչ ‘ի բանս կամ ‘ի գործս իւրեանց պատճառեն. վասն այսորիկ կերպարանօք բարւոյ բազումք խաբին:
| 54:1 Fili, diligenter adverte motus naturæ et gratiæ: quia valde contrarie et subtiliter moventur, et vix nisi a spirituali et intime illuminato homine discernuntur. Omnes quidem bonum appetunt, et aliquid boni in suis dictis vel factis prætendunt: ideo sub specie boni multi saluntur:
| 54:2 Բնութիւնն նենգաւոր է, եւ զբազումս յինքն յանկուցանէ թակարթէ եւ պատրէ, եւ յամենայնի զինքն ունի վախճան: Այլ շնորհն պարզամտութեամբ գնայ, յամենայն կերպարանաց չարաց խորշի. ոչ հնարի խաբէութիւնս, եւ զամենայն առնէ վասն Աստուծոյ միայն, յորում եւ իսպառ հանգչի:
| 54:2 Natura callida est et multos trahit, illaqueat, et decipit, et se semper pro fine habet. Sed gratia simpliciter ambulat, et ab omni specie mala decinat, fallacias non prætendit, et omnia pure propter Deum agit, in quo et finaliter requiescit:
| 54:3 Բնութիւնն ոչ կամի մահանալ, ոչ ճնշիլ, ոչ յաղթահարիլ, ոչ ընդ բռամբ նուաճիլ, եւ ոչ կամովին ընդ լծով լինել: Այլ շնորհն փութայ ‘ի մեռուցումն անձին, հակառակ կայ զգայութեան, խնդրէ հպատակ կալ, յօժարի յաղթիլ, եւ ոչ զիւրն կամի վարել զազատութիւն. ընդ առաջնորդութեամբ խրատտուի սիրէ կալ, եւ ոչ ախորժէ ումեք տիրել. այլ յամենայնի ընդ ձեռամբ Աստուծոյ լինել, եւ վասն Աստուծոյ ամենայն մարդկեղէն ստեղծուածոյ պատրաստ է հլութեամբ խոնարհիլ:
| 54:3 Natura invite vult mori, nec premi nec superari vult, nec subesee nec sponte subjugari. Gratia vero studet mortificationi propriæ, resistit sensualitati, quærit subjici, appetit vinci, nec propria vult libertate fungi, sub disciplina amat teneri, nec alicui cupit dominari: sed sub Dei semper vivere, stare et esse, atque propter Deum omni humanæ creaturæ humiliter parata est inclinari:
| 54:4 Բնութիւնն առ դիւրութիւն իւր աշխատի, եւ զի՛նչ շահ յայլմէ կորզիցէ՝ յայն հայի: Իսկ շնորհն՝ ոչ զանձին օգուտ եւ զդիւրութիւն, այլ բազմաց օգտակարն խորհի:
| 54:4 Natura pro suo commodo laborat, et quidquid lucri sibi et alio proveniat attendit. Gratia autem non quid sibi utile et commodum sit, sed quod multis proficiat, magis considerat:
| 54:5 Բնութիւնն մտադիւր պատիւ եւ յարգ ընդունի: Իսկ շնորհն զամենայն պատիւ եւ զփառս հաւատարմութեամբ Աստուծոյ ընծայէ:
| 54:5 Natura libenter honorem accipit et reverentiam. Gratia vero omnem honoem, et gloriam Deo fideliter attribuit:
| 54:6 Բնութիւնն երկնչի յամօթոյ, եւ յարհամարհանաց: Իսկ շնորհն խնդայ ընդ անարգիլն վասն անուանն Յիսուսի:
| 54:6 Natura confusionem timet et contemtum. Grata autem gaudet pro nomine Jesu contumeliam pati:
| 54:7 Բնութիւնն սիրէ զդատարկութիւն եւ զհանգիստ մարմնոյ: Իսկ շնորհն անգործ կալ ոչ գիտէ, այլ մտադիւր գիրկս արկանէ զաշխատութեամբ:
| 54:7 Natura otium amat, et quietem corporalem. Gratia vero vacua esse non potest, sed libenter amplectitur laborem:
| 54:8 Բնութիւնն խնդրէ ունել զընդվայրաքնինս եւ զգեղեցիկս, ատեայ զանարգս եւ զխոշորս: Իսկ շնորհն զուարճանայ ընդ անպաճոյճս եւ ընդ խոնարհս. զխոշորս ոչ արհամարհէ, եւ ոչ խորշի ‘ի զգենլոյ զհանդերձս հնոտիս:
| 54:8 Natural quærit curiosa habere et pulchra, et abhorret vilia, et grossa. Gratia vero simplicibus delectatur et humilibus; aspera non aspernatur, nec vetustis refugit indui pannis:
| 54:9 Բնութիւնն հայի ‘ի ժամանակաւորս, խնդայ ընդ շահս երկրաւորս, տխրի ‘ի տոյժս, եւ բարկանայ ընդ դոյզն նախատինս: Այլ շնորհն հայի ‘ի յաւիտենականս, ոչ յարի ‘ի ժամանակաւորս, ոչ ընդ կորուստ ընչից խռովի, եւ ոչ ‘ի խիստ բանից դառնանայ. զի զգանձ իւր եւ զխնդութիւն եդ յերկինս, ուր ոչ կորնչի ինչ:
| 54:9 Natura respicit temporalia, gaudet ad lucra terrena, tristatur de damno, irritatur de levi injuriæ verbo. Sed gratia attendit æterna, non inhæret temporalibus, nec in perditione rerum turbatur, neque verbis durioribus acerbatur, quia thesaurum suum et gaudium in cælo, ubi nihil perit, constituit:
| 54:10 Բնութիւնն շահախնդիր է, եւ մտադիւրագոյն առնու քան տայ. սիրէ զիւրսն եւ զառանձնականս: Իսկ շնորհն գթած է, եւ զհասարակացն սիրէ. խորշի յառանձնականաց, շատանայ սակաւուք, երանելի եւս համարի զտալն քան զառնուլ:
| 54:10 Natura cupida est, et libentius accipit quam donat; amat propria et privata. Gratia autem pia est et communis, vitat singularia, contentatur paucis, beatius judicat dare quam accipere:
| 54:11 Բնութիւնն միտէ ‘ի ստեղծուածս, ‘ի մարմին իւր, յունայնութիւնս եւ ‘ի զրոյցս: Այլ շնորհն ձգի յԱստուած եւ յառաքինութիւնս. հրաժարէ ‘ի ստեղծուածոց, փախչի յաշխարհէ, ատեայ զցանկութիւնս մարմնոյ, կարճէ զդեգերանս եւ ամաչէ երեւել ‘ի հրապարակս:
| 54:11 Natura inclinat ad creaturas ad carnem propriam, ad vanitatem, et discursus. Sed gratia trahit ad Deum, et ad virtutes, renuntiat creaturis, fugit mundum, odit carnis desideria, restringit evagationes, erubescit in publico apparere:
| 54:12 Բնութիւնն մտադիւր բերի յարտաքին սփոփանս, յորս բերկրի ըստ զգայութեան: Այլ շնորհն յԱստուած միայն խնդրէ մխիթարիլ, եւ ‘ի գերակայ բարին քան յամենայն երեւելիս բերկրիլ:
| 54:12 Natura aliquod solatium libenter habet externum, in quo delectetur ad sensum. Sed gratia in solo Deo quærit consolari, et in summo bono super omnia visiblia delectari:
| 54:13 Բնութիւնն զամենայն առնէ ‘ի շահ եւ ‘ի դիւրութիւն անձին. ոչինչ առնէ ձրի, այլ կամ զհաւասարն եւ կամ զլաւագոյն, կամ զգովութիւն եւ կամ զնպաստաւորութիւն փոխարէն երախտեացն ընդունել ակն ունի. եւ կամի թէ մեծարգի իցեն իւր արարք եւ պարգեւք: Իսկ շնորհն ոչինչ ժամանակաւորի լինի ‘ի խնդիր. եւ ոչ այլ ինչ հատուցումն՝ բայց միայն զԱստուած խնդրէ ‘ի վարձս: Եւ առօրէից պիտոյից ինչ ոչ ցանկայ, բայց որչափ պիտին նմա առ ստանալոյ զյաւիտենականսն:
| 54:13 Natura totum agit propter lucrum, et commodum proprium, nihil gratis facere otest: sed aut æquale, aut melius, aut laudem, aut favorem pro benefactis consequi speart et multum ponderari sua gesta et dona et dicta concupiscit. Gratia vero nihil temporale quærit, nec aliud præmium quam Deum solum pro mercede postulat, nec amplius de temporalibus necessariis desiderat, nisi quantum hæc sibi ad affecutionem æternorum valeant deservire:
| 54:14 Բնութիւնն խնդայ ընդ բազում բարեկամս եւ ազգայինս, պարծի ընդ ազնուական տեղի ընդ ծագումն տոհմի, մտահաճութեամբ գնայ ընդ հզօրս, շողոքորթէ զմեծատունս, գովէ զիւր նմանսն: Իսկ շնորհն եւ զթշնամիս սիրէ, եւ ոչ ընդ հոյլս բարեկամաց փքանայ. ոչ համարի ինչ զտեղին եւ զծագումն տոհմի, բայց ուր առաւելութիւն իցէ առաքինութեան. նպաստէ առաւել աղքատի քան մեծատան, վշտակից լինի անմեղի քան հզօրի, խնդակից լինի ճշմարտախօսի քան ստասացի, յորդորէ միշտ զբարիս՝ նախանձաւոր լինել շնորհաց որք լաւքն են, եւ առաքինութեամբք՝ որդոյն Աստուծոյ լինել նմանող:
| 54:14 Natura gaudet de amicis multis et propinquis, gloriatur de nobili loco, et ortu generis; arridet potentibus, blanditur divitibus, applaudit sibi similibus. Gratia autem etiam inimicos diligit, nec de amicorum turba extollitur, nec locum, nec ortum natalium reputat, nisi ubi virtus major fuerit, favet magis pauperi quam diviti, compatitur plus innocenti quam potenti, congaudet veraci et non fallaci, exhortatur semper bonos meliora charismata æmulari, et Filio Dei per virtutes assimilari:
| 54:15 Բնութիւնն ընդ պակասութիւնս եւ ընդ նեղութիւն վաղվաղ տրտնջէ: Շնորհն արիաբար տանի չքաւորութեան:
| 54:15 Natura de defectu et molestia cito conqueritur. Gratia constanter fert inopiam:
| 54:16 Բնութիւնն զամենայն յինքն ձգէ, վասն իւր գժտի եւ դիմախօսէ: Իսկ շնորհն զամենայն յԱստուած դարձուցանէ, յորմէ որպէս յաղբերէ բղխէ ամենայն. ոչինչ բարի անձին գրէ, եւ ոչ յանդուգն վստահի յանձն. ոչ վիճէ, եւ ոչ զիւր կարծիս քան զայլոցն վերադասէ. այլ յամենայն խորհուրդս եւ յիմաստս՝ յաւիտենական իմաստութեան եւ աստուածային քննութեան ներքոյ արկանէ զանձն:
| 54:16 Natura ad se omnia reflectit, pro se certat et arguit. Gratia autem ad Deum cuncta reducit, unde originaliter emanant, nihil boni sibi adscribit nec arroganter præsumit, non contendit, nec suam sententiam aliis præfert, sed in omni sensu, et intellectu æternæ sapientiæ ac divino examini se submittit:
| 54:17 Բնութիւնն բաղձայ գիտել զգաղտնիս, եւ լսել զնորալուրս. կամի արտաքոյ երեւիլ, եւ զբազում իրաց զգայութեամբ առնուլ զչափ. ցանկայ լինել ծանուցեալ, եւ ձեռնարկել ‘ի գործ ուստի գովեստ եւ զարմանք քաղին: Այլ շնորհաց չէ ինչ փոյթ լսել զնորալուրս եւ զընդվայրաքնինս. զի այդ ամենայն ‘ի հնութենէ ապականութեան է ծագեալ, որովհետեւ չիք ինչ նոր եւ մշտամնայ ‘ի վերայ երկրի: Ապա ուսուցանէ զուսպ ունել զզգայութիւնս, խորշել յունայն հաճութենէ եւ ‘ի ցուցամոլութենէ, ծածկել խոնարհութեամբ զգովելին եւ զսքանչելին, եւ յամենայն իրողութիւնս եւ ‘ի գիտութիւնս զպտուղն խնդրել զօգտի եւ զգովութիւն եւ զփառս Աստուծոյ: Ոչ կամի թէ ինքն եւ որ ինչ իւր է քարոզեսցի, այլ անձկայ զի Աստուած ‘ի պարգեւս իւր օրհնեսցի, որ զամենայն ‘ի լոկոյ սիրոյ ‘ի մեզ առատաձեռնէ:
| 54:17 Natura appetit scire secreta, et nova audire; vult exterius apparere et multa per sensus experiri; desiderat agnosci, et agere unde laus et admiratio procedit. Sed gratia non curat nova nec curiosa percipere, quia totum hoc de vetustate corruptonis est ortum, cum nihil novum et durabile est super terram. Docet itaque sensus restringere, vanam complacentiam et ostentationem devitare, laudanda et digne miranda humiliter abscondere, et de omni re et de omni scientia utilitatis fructum, atque Dei laudem et honorem quærere. Non vult se nec sua prædicari; sed Deum in donis suis optat benedici, qui cuncta ex mera charitate largitur:
| 54:18 Այս շնորհ՝ լոյս է գերբնական, եւ մասնաւոր իմն պարգեւ աստուածաձիր. սեպհական կնիք ընտրելոց, եւ առհաւատչեայ փրկութեան յաւիտենից. որ ամբառնայ զմարդ ‘ի սիրոյ երկրաւորաց ‘ի սիրելութիւն երկնայնոց, եւ զշնչաւորն գործէ հոգեւոր: Ապա որչափ առաւել ճնշի բնութիւնն եւ յաղթի, այնչափ մեծագոյն շնորհ ‘ի մեզ հեղանի, եւ օրըստօրէ նորանոր այցելութեամբք ներքին մարդն ըստ պատկերի Աստուծոյ նորոգի:
| 54:18 Hæc gratia supernaturale lumen, et quoddam Dei speciale donum est, et proprie electorum signaculum, et pignus salutis æternæ: quæ hominem de terrenis ad cælestia amanda sustollit, et de carnali spiritualem efficit. Quanto igitur natura amplius premitur, et vincitur, tanto major gratia infunditur, et quotidie novis visitationibus interior homo secundum imaginem Dei formatur:
|
Copyright (C) 2008-2022 |