9:1 Եւ գնաց Աբիմելէք որդի Յերոբաաղայ ի Սիկիմ առ եղբարս մօր իւրոյ, եւ խօսեցաւ ընդ նոսա եւ ընդ ամենայն ազգատոհմի տան հօր մօր իւրոյ եւ ասէ:
| 9:1 And Abimelech the son of Jerubbaal went to Shechem unto his mother' s brethren, and communed with them, and with all the family of the house of his mother' s father, saying:
|
9:2 Խօսեցարուք յականջս ամենայն արանց Սիկիմացւոց. Ո՞ր լաւ իցէ ձեզ, իշխել ձեզ եւթանասո՞ւն արանց ամենայն որդւոցն Յերոբաաղայ, եթէ տիրել ձեզ առն միոջ. եւ յիշեցէք զի ոսկր ձեր եւ մարմին ձեր եմ ես:
| 9:2 Speak, I pray you, in the ears of all the men of Shechem, Whether [is] better for you, either that all the sons of Jerubbaal, [which are] threescore and ten persons, reign over you, or that one reign over you? remember also that I [am] your bone and your flesh:
|
9:3 Եւ խօսեցան զնմանէ եղբարք մօր նորա յականջս ամենայն արանց Սիկիմացւոց զամենայն բանս զայսոսիկ. եւ միտեցաւ սիրտ նոցա զկնի Աբիմելեքայ, զի ասացին թէ` Եղբայր մեր է:
| 9:3 And his mother' s brethren spake of him in the ears of all the men of Shechem all these words: and their hearts inclined to follow Abimelech; for they said, He [is] our brother:
|
9:4 Եւ ետուն նմա եւթանասուն արծաթոյ ի տանէ Բահաղու Բերիթայ [163]ուխտին, եւ վարձեցաւ նոքօք Աբիմելէք արս սրիկայս եւ զարհուրեցուցիչս, եւ գնացին զհետ նորա:
| 9:4 And they gave him threescore and ten [pieces] of silver out of the house of Baal- berith, wherewith Abimelech hired vain and light persons, which followed him:
|
9:5 Եւ եմուտ ի տուն հօր իւրոյ յԵփրա, եւ կոտորեաց զեղբարս իւր զորդիսն Յերոբաաղայ արս եւթանասուն, ի վերայ վիմի միոյ. եւ մնաց Յովաթամ որդի Յերոբաաղայ կրտսեր, քանզի թաքեաւ:
| 9:5 And he went unto his father' s house at Ophrah, and slew his brethren the sons of Jerubbaal, [being] threescore and ten persons, upon one stone: notwithstanding yet Jotham the youngest son of Jerubbaal was left; for he hid himself:
|
9:6 Եւ ժողովեցան ամենայն արք Սիկիմացւոց եւ ամենայն տունն Մաաղոնայ, եւ չոգան թագաւորեցուցին զԱբիմելէք ի թագաւոր` առ կաղնեաւ [164]կռուոյն որ ի Սիկիմա:
| 9:6 And all the men of Shechem gathered together, and all the house of Millo, and went, and made Abimelech king, by the plain of the pillar that [was] in Shechem:
|
9:7 Եւ ազդ եղեւ Յովաթամայ, ել գնաց եւ եկաց ի վերայ գլխոյ լերինն ի Գարիզին. ամբարձ զձայն իւր եւ [165]ելաց, եւ ասէ ցնոսա. Լուարուք ինձ, արք Սիկիմացւոց, եւ լուիցէ ձեզ Աստուած:
| 9:7 And when they told [it] to Jotham, he went and stood in the top of mount Gerizim, and lifted up his voice, and cried, and said unto them, Hearken unto me, ye men of Shechem, that God may hearken unto you:
|
9:8 Գնալով գնացին ծառք օծանել իւրեանց թագաւոր, եւ ասեն ցձիթենին. Թագաւորեա ի վերայ մեր:
| 9:8 The trees went forth [on a time] to anoint a king over them; and they said unto the olive tree, Reign thou over us:
|
9:9 Եւ ասէ ցնոսա ձիթենին. Թողից զպարարտութիւն իմ [166]յորոյ փառաւորեաց զիս Աստուած եւ մարդիկ``, եւ երթայցեմ իշխե՞լ ծառոց:
| 9:9 But the olive tree said unto them, Should I leave my fatness, wherewith by me they honour God and man, and go to be promoted over the trees:
|
9:10 Եւ ասեն ծառքն ցթզենին. Եկ թագաւորեա ի վերայ մեր:
| 9:10 And the trees said to the fig tree, Come thou, [and] reign over us:
|
9:11 Եւ ասէ ցնոսա թզենին. Թողեալ զքաղցրութիւն իմ եւ զբերս բարութեան իմոյ, եւ երթայցեմ իշխա՞ն լինել փայտից:
| 9:11 But the fig tree said unto them, Should I forsake my sweetness, and my good fruit, and go to be promoted over the trees:
|
9:12 Եւ ասեն ծառքն ցորթ. Եկ թագաւորեա ի վերայ մեր:
| 9:12 Then said the trees unto the vine, Come thou, [and] reign over us:
|
9:13 Եւ ասէ ցնոսա որթ. Թողեալ զգինի իմ [167]եւ զուրախութիւն Աստուծոյ եւ մարդկան, եւ երթայցեմ իշխա՞ն լինել փայտից:
| 9:13 And the vine said unto them, Should I leave my wine, which cheereth God and man, and go to be promoted over the trees:
|
9:14 Եւ ասեն ծառքն ցդժնիկ. Եկ թագաւորեա ի վերայ մեր:
| 9:14 Then said all the trees unto the bramble, Come thou, [and] reign over us:
|
9:15 Եւ ասէ դժնիկ ցծառս. Թէ արդարեւ օծանիցէք զիս թագաւորել ի վերայ ձեր, եկայք ծածկեցարուք ընդ հովանեաւ իմով, եթէ ոչ, ելանիցէ հուր ի դժնկէ աստի, եւ կերիցէ զեղեւնափայտս Լիբանանու:
| 9:15 And the bramble said unto the trees, If in truth ye anoint me king over you, [then] come [and] put your trust in my shadow: and if not, let fire come out of the bramble, and devour the cedars of Lebanon:
|
9:16 Եւ արդ եթէ ճշմարտութեամբ եւ բովանդակութեամբ արարէք եւ թագաւորեցուցէք զԱբիմելէք, եւ [168]թէ որպէս`` արարէք Յերոբաաղ եւ ընդ տուն նորա, եւ եթէ ըստ հատուցման ձեռին նորա արարէք նմա:
| 9:16 Now therefore, if ye have done truly and sincerely, in that ye have made Abimelech king, and if ye have dealt well with Jerubbaal and his house, and have done unto him according to the deserving of his hands:
|
9:17 որպէս ետ պատերազմ հայր իմ փոխանակ ձեր, եւ ընկէց զանձն իւր յառաջ, եւ ապրեցոյց զձեզ ի ձեռաց Մադիամու:
| 9:17 For my father fought for you, and adventured his life far, and delivered you out of the hand of Midian:
|
9:18 եւ դուք յարեայք ի վերայ տան հօր իմոյ այսօր, եւ կոտորեցէք զորդիս նորա, արս եւթանասուն ի վերայ վիմի միոյ, եւ թագաւորեցուցէք զԱբիմելէք զորդի աղախնոյ նորա ի վերայ արանց Սիկիմացւոց, զի եղբայր ձեր է:
| 9:18 And ye are risen up against my father' s house this day, and have slain his sons, threescore and ten persons, upon one stone, and have made Abimelech, the son of his maidservant, king over the men of Shechem, because he [is] your brother:
|
9:19 եթէ ճշմարտութեամբ եւ բովանդակութեամբ արարէք ընդ Յերոբաաղայ եւ ընդ տան նորա յաւուրս յայսմիկ, [169]օրհնեսջիք դուք եւ`` ուրախ լիջիք յԱբիմելէք, եւ ուրախ լիցի եւ նա ի ձեզ:
| 9:19 If ye then have dealt truly and sincerely with Jerubbaal and with his house this day, [then] rejoice ye in Abimelech, and let him also rejoice in you:
|
9:20 ապա թէ ոչ, ելցէ հուր յԱբիմելեքայ եւ կերիցէ զարս Սիկիմացւոց, եւ զտունն Մաաղոնայ. [170]ապա թէ ոչ,`` ելցէ հուր յարանց Սիկիմացւոց եւ ի տանէն Մաաղոնայ եւ կերիցէ զԱբիմելէք:
| 9:20 But if not, let fire come out from Abimelech, and devour the men of Shechem, and the house of Millo; and let fire come out from the men of Shechem, and from the house of Millo, and devour Abimelech:
|
9:21 Եւ փախեաւ Յովաթամ եւ զերծաւ, եւ գնաց ընդ ճանապարհն ի Բերա, եւ բնակեաց անդ յերեսաց Աբիմելեքայ եղբօր իւրոյ:
| 9:21 And Jotham ran away, and fled, and went to Beer, and dwelt there, for fear of Abimelech his brother:
|
9:22 Եւ իշխեաց Աբիմելէք ի վերայ Իսրայելի ամս երիս:
| 9:22 When Abimelech had reigned three years over Israel:
|
9:23 Եւ առաքեաց Աստուած ոգի չար ի մէջ Աբիմելեքայ եւ ի մէջ արանց Սիկիմացւոց, եւ [171]արհամարհեցին արք Սիկիմացւոց զտունն Աբիմելեքայ:
| 9:23 Then God sent an evil spirit between Abimelech and the men of Shechem; and the men of Shechem dealt treacherously with Abimelech:
|
9:24 ածել ի վերայ նորա զանիրաւութիւն եւթանասնից որդւոցն Յերոբաաղայ, եւ հասուցանել զարիւն նոցա ի վերայ Աբիմելեքայ եղբօրն իւրեանց որ կոտորեաց զնոսա, եւ ի վերայ արանց Սիկիմացւոց` զի զօրացուցին զձեռս նորա կոտորել զեղբարս իւր:
| 9:24 That the cruelty [done] to the threescore and ten sons of Jerubbaal might come, and their blood be laid upon Abimelech their brother, which slew them; and upon the men of Shechem, which aided him in the killing of his brethren:
|
9:25 Եւ գործեցին նմա դարան արք Սիկիմացւոց ի վերայ գլխոց լերանց, եւ յափշտակէին զամենեսին որ անցանէին առ նոքօք ընդ ճանապարհն. եւ ազդ եղեւ Աբիմելեքայ:
| 9:25 And the men of Shechem set liers in wait for him in the top of the mountains, and they robbed all that came along that way by them: and it was told Abimelech:
|
9:26 Եւ եկն Գաաղ որդի Աբեդդայ եւ եղբարք նորա. եւ անցին ի Սիկիմ, եւ վստահ եղեն ի նա արք Սիկիմացւոց:
| 9:26 And Gaal the son of Ebed came with his brethren, and went over to Shechem: and the men of Shechem put their confidence in him:
|
9:27 եւ ելին յանդաստանսն եւ կթեցին զայգիս իւրեանց, եւ հարին հնձանս, եւ արարին պարանցիկս, եւ մտին ի տուն աստուածոյն իւրեանց. եւ կերան եւ արբին եւ անիծին զԱբիմելէք:
| 9:27 And they went out into the fields, and gathered their vineyards, and trode [the grapes], and made merry, and went into the house of their god, and did eat and drink, and cursed Abimelech:
|
9:28 Եւ ասէ Գաաղ որդի Աբեդդայ. Ո՞ է Աբիմելէք, եւ ո՞ է [172]որդին Սիքեմայ`` զի ծառայեմք նմա. ո՞չ նա է որդի Յերոբաաղայ, եւ Զեբուղ [173]ծառայ իւր`` ոստիկան նորա, [174]հանդերձ արամբք`` Եմովրայ հօր Սիքեմայ. եւ զի՞ է զի ծառայիցեմք նմա:
| 9:28 And Gaal the son of Ebed said, Who [is] Abimelech, and who [is] Shechem, that we should serve him? [is] not [he] the son of Jerubbaal? and Zebul his officer? serve the men of Hamor the father of Shechem: for why should we serve him:
|
9:29 Եւ ո՜ տայր զժողովուրդս զայս ի ձեռս իմ, եւ փոխէի զԱբիմելէք. եւ ասէի ցԱբիմելէք. Բազմացո զզօրս քո եւ ել ինձ:
| 9:29 And would to God this people were under my hand! then would I remove Abimelech. And he said to Abimelech, Increase thine army, and come out:
|
9:30 Եւ լուաւ Զեբուղ իշխան քաղաքին զբանս Գաաղայ որդւոյ Աբեդդայ, եւ սրտմտեցաւ բարկութեամբ:
| 9:30 And when Zebul the ruler of the city heard the words of Gaal the son of Ebed, his anger was kindled:
|
9:31 եւ առաքեաց առ Աբիմելէք հրեշտակս [175]պատարագօք եւ ասէ. Ահաւասիկ Գաաղ որդի Աբեդդայ եւ եղբարք նորա եկին ի Սիկիմ, եւ պաշարեն զքաղաքս ի վերայ քո:
| 9:31 And he sent messengers unto Abimelech privily, saying, Behold, Gaal the son of Ebed and his brethren be come to Shechem; and, behold, they fortify the city against thee:
|
9:32 Արդ արի զցայգ դու եւ զօրդ քո որ ընդ քեզ է, եւ դարանամուտ լեր յանդաստանին:
| 9:32 Now therefore up by night, thou and the people that [is] with thee, and lie in wait in the field:
|
9:33 եւ եղիցի ընդ առաւօտսն ի ծագել արեգականն` կանխեսցես եւ հասցես զքաղաքաւս. եւ ահա սա եւ զօրս որ ընդ սմա է ելանէ առ քեզ. եւ արասցես ընդ սա որպէս ինչ գտցէ ձեռն քո:
| 9:33 And it shall be, [that] in the morning, as soon as the sun is up, thou shalt rise early, and set upon the city: and, behold, [when] he and the people that [is] with him come out against thee, then mayest thou do to them as thou shalt find occasion:
|
9:34 Եւ յարեաւ Աբիմելէք եւ ամենայն զօրն որ ընդ նմա զցայգ, եւ մտին ի դարանս զՍիկիմաւ չորք առաջք:
| 9:34 And Abimelech rose up, and all the people that [were] with him, by night, and they laid wait against Shechem in four companies:
|
9:35 Եւ եղեւ [176]ընդ առաւօտն`` ել Գաաղ որդի Աբեդդայ եւ եկաց ի մուտս դրան քաղաքին. եւ յարեաւ Աբիմելէք եւ ամենայն զօրն որ ընդ նմա ի դարանացն:
| 9:35 And Gaal the son of Ebed went out, and stood in the entering of the gate of the city: and Abimelech rose up, and the people that [were] with him, from lying in wait:
|
9:36 Եւ ետես Գաաղ որդի Աբեդդայ զզօրն, եւ ասէ ցԶեբուղ. Ահաւանիկ զօր իջանէ ի գլխոյ լերանցն. եւ ասէ ցնա Զեբուղ. Զստուեր լերանցն տեսանես դու իբրեւ զմարդիկ:
| 9:36 And when Gaal saw the people, he said to Zebul, Behold, there come people down from the top of the mountains. And Zebul said unto him, Thou seest the shadow of the mountains as [if they were] men:
|
9:37 Եւ յաւել եւս խօսել Գաաղ եւ ասէ. Ահաւասիկ զօր իջանէ [177]ընդ ծովակողմն`` առ պորտով երկրին, եւ առաջ մի ել ընդ ճանապարհ կաղնւոյն [178]դիտանոցաց:
| 9:37 And Gaal spake again and said, See there come people down by the middle of the land, and another company come along by the plain of Meonenim:
|
9:38 Եւ ասէ ցնա Զեբուղ. Արդ ո՞ւր է բերան քո որ ասէր, թէ` Ո՞վ է Աբիմելէք, զի ծառայեսցուք նմա. ո՞չ աւանիկ այն զօր է զոր դուն աղարտէիր. արդ ել եւ տուր ընդ նմա պատերազմ:
| 9:38 Then said Zebul unto him, Where [is] now thy mouth, wherewith thou saidst, Who [is] Abimelech, that we should serve him? [is] not this the people that thou hast despised? go out, I pray now, and fight with them:
|
9:39 Եւ ել Գաաղ առաջի արանցն Սիկիմացւոց, եւ մարտեաւ ընդ Աբիմելեքայ:
| 9:39 And Gaal went out before the men of Shechem, and fought with Abimelech:
|
9:40 Եւ հալածեաց զնա Աբիմելէք. եւ փախեաւ յերեսաց նորա, եւ անկան վիրաւորք բազումք մինչեւ ցդրունս քաղաքին:
| 9:40 And Abimelech chased him, and he fled before him, and many were overthrown [and] wounded, [even] unto the entering of the gate:
|
9:41 Եւ նստաւ Աբիմելէք յԱրիմ, եւ եհան Զեբուղ զԳաաղ եւ զեղբարս նորա զի մի՛ բնակեսցեն ի Սիկիմ:
| 9:41 And Abimelech dwelt at Arumah: and Zebul thrust out Gaal and his brethren, that they should not dwell in Shechem:
|
9:42 Եւ եղեւ ի վաղիւ անդր եւ ել ժողովուրդն ի դաշտն, եւ ազդ եղեւ Աբիմելեքայ:
| 9:42 And it came to pass on the morrow, that the people went out into the field; and they told Abimelech:
|
9:43 եւ առ զզօրն եւ բաժանեաց յերիս առաջս, եւ եմուտ նովաւ ի դարան. եւ ետես, եւ ահա զօր ելանէր ի քաղաքէ անտի. եւ յարեաւ ի վերայ նոցա եւ եհար զնոսա:
| 9:43 And he took the people, and divided them into three companies, and laid wait in the field, and looked, and, behold, the people [were] come forth out of the city; and he rose up against them, and smote them:
|
9:44 Եւ Աբիմելէք եւ գունդքն որ ընդ նմա` ճակատեցան եւ կացին առ դրան քաղաքին. եւ երկու գունդքն սփռեցան ի վերայ ամենեցուն որ յանդաստանսն էին, եւ հարին զնոսա:
| 9:44 And Abimelech, and the company that [was] with him, rushed forward, and stood in the entering of the gate of the city: and the two [other] companies ran upon all [the people] that [were] in the fields, and slew them:
|
9:45 Եւ Աբիմելէք պատերազմէր ընդ քաղաքին զօրն զայն ողջոյն, եւ առին զքաղաքն, եւ զժողովուրդն որ ի նմա կոտորեցին, եւ զքաղաքն կործանեցին եւ աղարտ վարեցին:
| 9:45 And Abimelech fought against the city all that day; and he took the city, and slew the people that [was] therein, and beat down the city, and sowed it with salt:
|
9:46 Եւ լուան ամենայն արք աշտարակին Սիկիմացւոց, եւ եկին յամրոց տանն Բեթէլ Բերիթայ:
| 9:46 And when all the men of the tower of Shechem heard [that], they entered into an hold of the house of the god Berith:
|
9:47 Եւ ազդ եղեւ Աբիմելեքայ եթէ ժողովեցան ամենայն արք աշտարակին Սիկիմացւոց:
| 9:47 And it was told Abimelech, that all the men of the tower of Shechem were gathered together:
|
9:48 Եւ ել Աբիմելէք ի լեառնն Սելմոն, ինքն եւ ամենայն զօրն որ ընդ նմա, եւ ա՛ռ Աբիմելէք տապար ի ձեռն իւր եւ կոտորեաց [179]բեռն մի փայտի, եւ առ զայն եւ եդ զայն ի վերայ ուսոց իւրոց, եւ ասէ ցզօրն իւր. Զինչ տեսանիցէք յիս զոր առնիցեմ, արասջիք եւ դուք վաղվաղակի իբրեւ զիս:
| 9:48 And Abimelech gat him up to mount Zalmon, he and all the people that [were] with him; and Abimelech took an axe in his hand, and cut down a bough from the trees, and took it, and laid [it] on his shoulder, and said unto the people that [were] with him, What ye have seen me do, make haste, [and] do as I:
|
9:49 Կոտորեցին եւ նոքա իւրաքանչիւր ոք ամենեքին [180]բեռն մի փայտ, եւ բարձին եւ գնացին զհետ Աբիմելեքայ. եւ եդին [181]ի վերայ ամրոցին``, եւ այրեցին ի վերայ նոցա զամրոցն հրով. եւ մեռան ամենայն արք աշտարակին Սիկիմացւոց իբրեւ հազար մի` ընդ այր եւ ընդ կին:
| 9:49 And all the people likewise cut down every man his bough, and followed Abimelech, and put [them] to the hold, and set the hold on fire upon them; so that all the men of the tower of Shechem died also, about a thousand men and women:
|
9:50 Եւ չոգաւ Աբիմելէք ի Թեբէս, եւ նստաւ շուրջ զնովաւ, եւ առ զնա:
| 9:50 Then went Abimelech to Thebez, and encamped against Thebez, and took it:
|
9:51 Եւ աշտարակ մի էր հզօր ի մէջ քաղաքին, եւ փախեան անդր ամենայն արք եւ կանայք եւ ամենայն գլխաւորք քաղաքին, եւ փակեցին ընդդէմ իւրեանց, եւ ելին ի տանիս աշտարակին:
| 9:51 But there was a strong tower within the city, and thither fled all the men and women, and all they of the city, and shut [it] to them, and gat them up to the top of the tower:
|
9:52 Եւ եկն Աբիմելէք մինչեւ ցաշտարակն, եւ մարտեաւ ընդ նմա, եւ մերձեցաւ Աբիմելէք ի դուրս աշտարակին[182]:
| 9:52 And Abimelech came unto the tower, and fought against it, and went hard unto the door of the tower to burn it with fire:
|
9:53 եւ ընկէց կին մի բեկոր երկանի ի վերայ գլխոյ նորա, եւ մանրեաց զգագաթն Աբիմելեքայ:
| 9:53 And a certain woman cast a piece of a millstone upon Abimelech' s head, and all to brake his skull:
|
9:54 Եւ աղաղակեաց վաղվաղակի առ պատանեակն կապարճակիր իւր եւ ասէ ցնա. Մերկեա զսուր քո եւ սպան զիս. գուցէ ասիցեն թէ կին սպան զնա: Եւ խոցեաց զնա պատանին իւր, եւ մեռաւ Աբիմելէք:
| 9:54 Then he called hastily unto the young man his armourbearer, and said unto him, Draw thy sword, and slay me, that men say not of me, A woman slew him. And his young man thrust him through, and he died:
|
9:55 Եւ ետես այր Իսրայելացի թէ մեռաւ Աբիմելէք, գնացին այր իւրաքանչիւր ի տեղի իւր:
| 9:55 And when the men of Israel saw that Abimelech was dead, they departed every man unto his place:
|
9:56 Եւ դարձոյց Աստուած զչարիսն Աբիմելեքայ ի գլուխ իւր զոր արար հօր իւրում կոտորելով զեւթանասուն եղբարսն իւր:
| 9:56 Thus God rendered the wickedness of Abimelech, which he did unto his father, in slaying his seventy brethren:
|
9:57 Եւ զամենայն չարիսն արանց Սիկիմացւոց դարձոյց Աստուած ի գլուխս նոցա, եւ եկին ի վերայ նոցա անէծքն Յովաթամայ որդւոյ Յերոբաաղայ:
| 9:57 And all the evil of the men of Shechem did God render upon their heads: and upon them came the curse of Jotham the son of Jerubbaal:
|