37:1 Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ Եզեկիա արքայ, պատառեաց զպատմուճան իւր եւ քուրձ զգեցաւ, եւ ել ի տուն Տեառն:
| 37:1 And it came to pass, when king Hezekiah heard [it], that he rent his clothes, and covered himself with sackcloth, and went into the house of the LORD:
|
37:2 Եւ առաքեաց զԵղիակիմ զհազարապետն եւ զՍովմնաս հրովարտակաց դպիր եւ զծերս ի քահանայից անտի քրձազգածս առ Եսայի մարգարէ որդի Ամովսայ:
| 37:2 And he sent Eliakim, who [was] over the household, and Shebna the scribe, and the elders of the priests covered with sackcloth, unto Isaiah the prophet the son of Amoz:
|
37:3 Եւ ասեն ցնա. Այսպէս ասէ Եզեկիա. Այսօր է օր նեղութեան եւ նախատանաց եւ կշտամբութեան [537]եւ բարկութեան``, յորում աւուր հասեալ են երկունք ծննդականի` եւ ոչ կարէ ծնանել:
| 37:3 And they said unto him, Thus saith Hezekiah, This day [is] a day of trouble, and of rebuke, and of blasphemy: for the children are come to the birth, and [there is] not strength to bring forth:
|
37:4 [538]Լուիցէ Տէր Աստուած քո զբանս Ռափսակայ, զոր առաքեաց արքայն Ասորեստանեայց տէրն նորա` նախատել զԱստուած կենդանի, եւ [539]նախատել բանիւք զորս լուաւ Տէր Աստուած քո. եւ արդ [540]խնդրեսցես ի Տեառնէ Աստուծոյ քումմէ`` վասն մնացելոցս այսոցիկ:
| 37:4 It may be the LORD thy God will hear the words of Rabshakeh, whom the king of Assyria his master hath sent to reproach the living God, and will reprove the words which the LORD thy God hath heard: wherefore lift up [thy] prayer for the remnant that is left:
|
37:5 Եւ եկին ծառայքն Եզեկեայ արքայի առ Եսայի:
| 37:5 So the servants of king Hezekiah came to Isaiah:
|
37:6 Եւ ասէ ցնոսա Եսայի. Զայս ասասջիք ցտէրն ձեր. Այսպէս ասէ Տէր. Ոչ երկիցես ի բանիցն զոր լուար, որովք նախատեցին զիս հրեշտակք արքային Ասորեստանեայց:
| 37:6 And Isaiah said unto them, Thus shall ye say unto your master, Thus saith the LORD, Be not afraid of the words that thou hast heard, wherewith the servants of the king of Assyria have blasphemed me:
|
37:7 Ահաւասիկ արկանեմ ես ի նա ոգի [541]խռովութեան, եւ լուեալ համբաւ` դարձցի յաշխարհ իւր, եւ [542]անկցի ի սուր յերկրի իւրում:
| 37:7 Behold, I will send a blast upon him, and he shall hear a rumour, and return to his own land; and I will cause him to fall by the sword in his own land:
|
37:8 Եւ դարձեալ անդրէն Ռափսակայ եհաս առ արքայն Ասորեստանեայց, զի պաշարեալ էր զՂոբնան, [543]եւ լուաւ թէ արքայն Ասորեստանեայց չուեաց ի Ղաքիսայ:
| 37:8 So Rabshakeh returned, and found the king of Assyria warring against Libnah: for he had heard that he was departed from Lachish:
|
37:9 Եւ [544]ել Թարակ արքայ Եթովպացւոց պաշարել զնա. եւ դարձաւ անդրէն: Եւ`` առաքեաց հրեշտակս առ Եզեկիա եւ ասէ:
| 37:9 And he heard say concerning Tirhakah king of Ethiopia, He is come forth to make war with thee. And when he heard [it], he sent messengers to Hezekiah, saying:
|
37:10 Այսպէս ասացէք ցԵզեկիա արքայ Հրէաստանի. Մի՛ խաբեսցէ զքեզ Աստուած յոր դու յուսացեալ ես, եւ ասիցէ թէ` Ոչ մատնեսցի Երուսաղէմ ի ձեռս արքային Ասորեստանեայց:
| 37:10 Thus shall ye speak to Hezekiah king of Judah, saying, Let not thy God, in whom thou trustest, deceive thee, saying, Jerusalem shall not be given into the hand of the king of Assyria:
|
37:11 Արդ ահա չիցէ՞ լուեալ քո զոր ինչ արարին թագաւորք Ասորեստանեայց ընդ ամենայն երկիր, որպէս սատակեցին զնոսա. իսկ արդ դու ապրելո՞ց իցես:
| 37:11 Behold, thou hast heard what the kings of Assyria have done to all lands by destroying them utterly; and shalt thou be delivered:
|
37:12 Միթէ ապրեցուցի՞ն աստուածք ազգացն զայնոսիկ զորս կորուսին հարքն իմ, զԳովզան եւ զԽառան եւ [545]զՀռափեթ, որ են յերկրին Եմաթայ:
| 37:12 Have the gods of the nations delivered them which my fathers have destroyed, [as] Gozan, and Haran, and Rezeph, and the children of Eden which [were] in Telassar:
|
37:13 Ո՞ւր են թագաւորք Եմաթայն եւ Արփաթայ, եւ ո՞ւր են թագաւորք քաղաքին Սեփարուիմ, Անայն եւ Ուայ:
| 37:13 Where [is] the king of Hamath, and the king of Arphad, and the king of the city of Sepharvaim, Hena, and Ivah:
|
37:14 Եւ ա՛ռ Եզեկիա զհրովարտակն ի ձեռաց հրեշտակացն, ընթերցաւ եւ եմուտ ի տուն Տեառն, եւ տարածեաց առաջի Տեառն:
| 37:14 And Hezekiah received the letter from the hand of the messengers, and read it: and Hezekiah went up unto the house of the LORD, and spread it before the LORD:
|
37:15 Եւ եկաց յաղօթս Եզեկիա առ Տէր եւ ասէ:
| 37:15 And Hezekiah prayed unto the LORD, saying:
|
37:16 Տէր Սաբաւովթ, Աստուած Իսրայելի, որ նստիս ի քերովբէս, դու ես Աստուած միայն ամենայն թագաւորութեանց տիեզերաց, դու արարեր զերկինս եւ զերկիր:
| 37:16 O LORD of hosts, God of Israel, that dwellest [between] the cherubims, thou [art] the God, [even] thou alone, of all the kingdoms of the earth: thou hast made heaven and earth:
|
37:17 Խոնարհեցո, Տէր, զունկն քո եւ լուր. բաց, Տէր, զաչս քո. նայեաց, [546]Տէր, լուր, Տէր, եւ տես`` զպատգամս զոր առաքեաց Սենեքերիմ արքայ Ասորեստանեայց նախատել զԱստուած կենդանի:
| 37:17 Incline thine ear, O LORD, and hear; open thine eyes, O LORD, and see: and hear all the words of Sennacherib, which hath sent to reproach the living God:
|
37:18 Եւ արդարեւ աւերեցին թագաւորքն Ասորեստանի զաշխարհս ամենայն եւ զերկիր նոցա:
| 37:18 Of a truth, LORD, the kings of Assyria have laid waste all the nations, and their countries:
|
37:19 եւ հրձիգ արարին զկուռս նոցա. քանզի չէին աստուածք, այլ ձեռագործք մարդկան, փայտեղէնք եւ քարեղէնք, եւ կորուսին զնոսա:
| 37:19 And have cast their gods into the fire: for they [were] no gods, but the work of men' s hands, wood and stone: therefore they have destroyed them:
|
37:20 Բայց արդ, Տէր Աստուած մեր, ապրեցո զմեզ ի ձեռաց նորա. զի ծանիցեն ամենայն թագաւորութիւնք երկրի` թէ դու միայն ես [547]Աստուած:
| 37:20 Now therefore, O LORD our God, save us from his hand, that all the kingdoms of the earth may know that thou [art] the LORD, [even] thou only:
|
37:21 Եւ [548]առաքեցաւ Եսայի որդի Ամովսայ առ Եզեկիա` եւ ասէ ցնա. Այսպէս ասէ Տէր Աստուած Իսրայելի. Լուայ աղօթիցն զոր աղաչեցեր առ իս` վասն Սենեքերիմայ արքային Ասորեստանեայց:
| 37:21 Then Isaiah the son of Amoz sent unto Hezekiah, saying, Thus saith the LORD God of Israel, Whereas thou hast prayed to me against Sennacherib king of Assyria:
|
37:22 արդ այս բան է զոր խօսեցաւ վասն նորա [549]Աստուած. Անգոսնեաց արհամարհեաց զքեզ` կոյս դուստր Սիոնի. գլուխ շարժեաց ի վերայ քո` դուստր Երուսաղեմի:
| 37:22 This [is] the word which the LORD hath spoken concerning him; The virgin, the daughter of Zion, hath despised thee, [and] laughed thee to scorn; the daughter of Jerusalem hath shaken her head at thee:
|
37:23 Զո՞ նախատեցեր եւ [550]գրգռեցեր, եւ առ ո՞ բարձրացուցեր զբարբառ քո, եւ [551]ոչ ամբարձեր զաչս քո ի բարձունս ի Սուրբն Իսրայելի:
| 37:23 Whom hast thou reproached and blasphemed? and against whom hast thou exalted [thy] voice, and lifted up thine eyes on high? [even] against the Holy One of Israel:
|
37:24 [552]Զի՞ ի ձեռն հրեշտակաց նախատեցեր զՏէր. դու ասէիր թէ` Բազմութեամբ կառաց իմոց ելի ի բարձրութիւն լերանց, եւ ի ծագս Լիբանանու. եւ կոտորեցի զբարձրութիւն մայրից նորա, եւ զգեղեցկութիւն նոճից նորա, եւ մտի ի բարձրութիւն [553]կողմանց անտառին:
| 37:24 By thy servants hast thou reproached the Lord, and hast said, By the multitude of my chariots am I come up to the height of the mountains, to the sides of Lebanon; and I will cut down the tall cedars thereof, [and] the choice fir trees thereof: and I will enter into the height of his border, [and] the forest of his Carmel:
|
37:25 եւ արկի կամուրջ, եւ աւերեցի զջուրսն եւ զամենայն ժողովս ջուրցն:
| 37:25 I have digged, and drunk water; and with the sole of my feet have I dried up all the rivers of the besieged places:
|
37:26 չիցէ՞ լուեալ քո զոր յառաջագոյն արարի ես յաւուրցն առաջնոց զոր կարգեցի, եւ այժմ յայտնեցի [554]աւերել զհեթանոսս յամուրս իւրեանց:
| 37:26 Hast thou not heard long ago, [how] I have done it; [and] of ancient times, that I have formed it? now have I brought it to pass, that thou shouldest be to lay waste defenced cities [into] ruinous heaps:
|
37:27 եւ զբնակիչս քաղաքաց յիւրաքանչիւր ամրոցաց. թողի ի ձեռաց եւ ցամաքեցան, եւ եղեն իբրեւ զխոտ ցամաքեալ ի վերայ տանեաց եւ իբրեւ զսէզ չորացեալ:
| 37:27 Therefore their inhabitants [were] of small power, they were dismayed and confounded: they were [as] the grass of the field, and [as] the green herb, [as] the grass on the housetops, and [as corn] blasted before it be grown up:
|
37:28 Արդ զկայս հանգստեան քո, եւ զել եւ զմուտ ճանապարհաց քոց ես ինձէն գիտեմ:
| 37:28 But I know thy abode, and thy going out, and thy coming in, and thy rage against me:
|
37:29 Եւ սրտմտութիւն քո զոր սրտմտեցեր, եւ [555]դառնութիւն քո ել առաջի`` իմ. եւ արկից վարապան ի ցռուկ քո, եւ դանդանաւանդ ի կզակս քո. եւ դարձուցից զքեզ ընդ նոյն ճանապարհ ընդ որ եկիր:
| 37:29 Because thy rage against me, and thy tumult, is come up into mine ears, therefore will I put my hook in thy nose, and my bridle in thy lips, and I will turn thee back by the way by which thou camest:
|
37:30 Այլ քեզ այս եղիցի նշան. կերիցես այս ամ [556]զսերմանեալդ, եւ յամէ եւս կերիցես [557]զմնացորդսն, եւ յամին երրորդում սերմանեսջիք եւ հնձեսջիք, տնկեսջիք այգիս եւ կերիջիք զպտուղ նորա:
| 37:30 And this [shall be] a sign unto thee, Ye shall eat [this] year such as groweth of itself; and the second year that which springeth of the same: and in the third year sow ye, and reap, and plant vineyards, and eat the fruit thereof:
|
37:31 Եւ եղիցին մնացորդքն Հրէաստանի արձակել արմատս ի խոնարհ, եւ տալ պտուղ ի վեր:
| 37:31 And the remnant that is escaped of the house of Judah shall again take root downward, and bear fruit upward:
|
37:32 Զի յԵրուսաղէմ եղիցին մնացեալք, եւ ի լերին Սիոնի ապրեալք. զի նախանձ Տեառն զօրութեանց արար զայս:
| 37:32 For out of Jerusalem shall go forth a remnant, and they that escape out of mount Zion: the zeal of the LORD of hosts shall do this:
|
37:33 Վասն այսորիկ այսպէս ասէ Տէր ի վերայ թագաւորին Ասորեստանեայց. Մի՛ մտցէ ի քաղաքս յայս, եւ մի՛ նետս արկցէ ի վերայ դորա. եւ մի՛ փակեսցէ զդա վահանօք, եւ մի՛ պաշարեսցէ զդա պատնիշօք:
| 37:33 Therefore thus saith the LORD concerning the king of Assyria, He shall not come into this city, nor shoot an arrow there, nor come before it with shields, nor cast a bank against it:
|
37:34 այլ ճանապարհ ընդ որ եկն` ընդ նոյն դարձցի, եւ ի քաղաքդ յայդ մի՛ [558]մտցէ: Այսպէս ասէ Տէր:
| 37:34 By the way that he came, by the same shall he return, and shall not come into this city, saith the LORD:
|
37:35 Վերակացու եղէց քաղաքիդ այդմիկ ապրեցուցանել զդա, վասն իմ եւ վասն Դաւթի ծառայի իմոյ:
| 37:35 For I will defend this city to save it for mine own sake, and for my servant David' s sake:
|
37:36 Եւ ել հրեշտակ Տեառն, եւ սատակեաց ի բանակէ անտի Ասորեստանեայցն հարեւր ութսուն եւ հինգ հազար. եւ յարեան ընդ առաւօտն` գտին զայն ամենայն մարմին մեռեալ:
| 37:36 Then the angel of the LORD went forth, and smote in the camp of the Assyrians a hundred and fourscore and five thousand: and when they arose early in the morning, behold, they [were] all dead corpses:
|
37:37 Եւ դարձաւ անդրէն` գնաց Սենեքերիմ արքայն Ասորեստանեայց, եւ բնակեաց ի Նինուէ:
| 37:37 So Sennacherib king of Assyria departed, and went and returned, and dwelt at Nineveh:
|
37:38 Եւ մինչդեռ երկիր պագանէր ի տան իւրում Նասրաքայ կռոց իւրոց, Ադրամելէք եւ Սարասար որդիք նորա սպանին զնա սրով, եւ ինքեանք գնացին փախստական [559]ի Հայս. եւ թագաւորեաց Ասորդան որդի նորա ընդ նորա:
| 37:38 And it came to pass, as he was worshipping in the house of Nisroch his god, that Adrammelech and Sharezer his sons smote him with the sword; and they escaped into the land of Armenia: and Esar- haddon his son reigned in his stead:
|