41:1 Եւ եղեւ յետ երկուց ամաց աւուրց ետես փարաւոն երազ. թուէր թէ կայցէ առ եզեր գետոյ:
| 41:1 And it came to pass at the end of two full years, that Pharaoh dreamed: and, behold, he stood by the river:
|
41:2 Եւ ահա որպէս թէ ի գետոյ անտի ելանէին եւթն երինջք գեղեցիկ տեսանելով եւ ընտիրք մարմնով, եւ արածէին ի խաղի անդ:
| 41:2 And, behold, there came up out of the river seven well favoured kine and fatfleshed; and they fed in a meadow:
|
41:3 Եւ ահա այլ եւս եւթն երինջք ելանէին յետ նոցա ի գետոյ անտի, զազիրք տեսլեամբ եւ վտիտք մարմնովք. եւ արածէին առ այլ երնջովքն առ եզերբ գետոյն:
| 41:3 And, behold, seven other kine came up after them out of the river, ill favoured and leanfleshed; and stood by the [other] kine upon the brink of the river:
|
41:4 Եւ ուտէին եւթն երինջքն զազիրք տեսլեամբ եւ վտիտք մարմնովք զեւթն երինջսն գեղեցիկս տեսլեամբ եւ զընտիրս: Զարթեաւ փարաւոն:
| 41:4 And the ill favoured and leanfleshed kine did eat up the seven well favoured and fat kine. So Pharaoh awoke:
|
41:5 Եւ անդրէն ի քուն եմուտ, եւ ետես երազ երկրորդ. եւ ահա եւթն հասկ ելանէին ի միում փնջի ընտիրք եւ գեղեցիկք:
| 41:5 And he slept and dreamed the second time: and, behold, seven ears of corn came up upon one stalk, rank and good:
|
41:6 Եւ ահա եւթն այլ հասկք ոսինք եւ խորշակահարք ելանէին յետ նոցա:
| 41:6 And, behold, seven thin ears and blasted with the east wind sprung up after them:
|
41:7 եւ կլանէին եւթն հասկքն ոսինք [544]եւ խորշակահարք`` զեւթն հասկսն զընտիրս եւ զատոքս: Զարթեաւ փարաւոն, եւ էր երազ:
| 41:7 And the seven thin ears devoured the seven rank and full ears. And Pharaoh awoke, and, behold, [it was] a dream:
|
41:8 Եւ եղեւ առաւօտ, եւ խռովեցաւ անձն նորա, եւ առաքեաց կոչեաց զամենայն երազահանսն Եգիպտոսի եւ զամենայն իմաստունս նորա. եւ պատմեաց փարաւոն զերազսն իւր, եւ ոչ ոք էր որ մեկնէր զերազսն փարաւոնի:
| 41:8 And it came to pass in the morning that his spirit was troubled; and he sent and called for all the magicians of Egypt, and all the wise men thereof: and Pharaoh told them his dream; but [there was] none that could interpret them unto Pharaoh:
|
41:9 Եւ խօսեցաւ տակառապետն առաջի փարաւոնի եւ ասէ. Զյանցանս իմ [545]յիշեցուցանեմ այսօր:
| 41:9 Then spake the chief butler unto Pharaoh, saying, I do remember my faults this day:
|
41:10 Բարկացաւ փարաւոն ծառայից իւրոց, եւ եդ զմեզ ի բանտի ի տան դահճապետին, զիս եւ զմատակարարն:
| 41:10 Pharaoh was wroth with his servants, and put me in ward in the captain of the guard' s house, [both] me and the chief baker:
|
41:11 Եւ տեսաք երկոքին երազ ի միում գիշերի, ես եւ նա. իւրաքանչիւր [546]ըստ երազոյ իւրում`` տեսանէաք:
| 41:11 And we dreamed a dream in one night, I and he; we dreamed each man according to the interpretation of his dream:
|
41:12 Եւ էր անդ ընդ մեզ պատանի մի մանուկ Եբրայեցի, ծառայ դահճապետին, եւ պատմեցաք նմա, եւ մեկնեաց մեզ զերազսն մեր, առն ըստ իւրաքանչիւր երազոյ մեկնեաց:
| 41:12 And [there was] there with us a young man, an Hebrew, servant to the captain of the guard; and we told him, and he interpreted to us our dreams; to each man according to his dream he did interpret:
|
41:13 Եւ եղեւ որպէս մեկնեացն մեզ` նոյնպէս եւ պատահեաց. [547]ինձ գալ հասանել յիշխանութիւն, եւ նմա կախել զփայտէ:
| 41:13 And it came to pass, as he interpreted to us, so it was; me he restored unto mine office, and him he hanged:
|
41:14 Առաքեաց փարաւոն եւ կոչեաց զՅովսէփ. եւ հանին զնա ի բանտէ անտի, եւ [548]փոքրեցին զհերս նորա, եւ փոխեցին զպատմուճան նորա``, եւ եկն առաջի փարաւոնի:
| 41:14 Then Pharaoh sent and called Joseph, and they brought him hastily out of the dungeon: and he shaved [himself], and changed his raiment, and came in unto Pharaoh:
|
41:15 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Երազ տեսի, եւ չիք ոք որ մեկնէ զնա. բայց ես լուայ զքէն, ասեն, եթէ լսես զերազս, մեկնես:
| 41:15 And Pharaoh said unto Joseph, I have dreamed a dream, and [there is] none that can interpret it: and I have heard say of thee, [that] thou canst understand a dream to interpret it:
|
41:16 Պատասխանի ետ Յովսէփ եւ ասէ ցփարաւոն. [549]Առանց Աստուծոյ ոչ լինիցի պատասխանի փրկութեան`` փարաւոնի:
| 41:16 And Joseph answered Pharaoh, saying, [It is] not in me: God shall give Pharaoh an answer of peace:
|
41:17 Խօսեցաւ փարաւոն ընդ Յովսեփայ եւ ասէ. Թուէր ի տեսլեան իմում, եթէ կայի առ եզեր գետոյ:
| 41:17 And Pharaoh said unto Joseph, In my dream, behold, I stood upon the bank of the river:
|
41:18 եւ որպէս թէ ի գետոյ անտի ելանէին եւթն երինջք ընտիրք մարմնովք եւ գեղեցիկք տեսանելով, եւ արածէին ի խաղի անդ:
| 41:18 And, behold, there came up out of the river seven kine, fatfleshed and well favoured; and they fed in a meadow:
|
41:19 Եւ ահա այլ եւս եւթն երինջք ելանէին զկնի նոցա [550]ի գետոյ անտի``, ժանդք եւ զազիրք տեսանելով յոյժ եւ վտիտք մարմնովք, որպիսի ոչ տեսի յամենայն երկրիս Եգիպտացւոց զազրագոյնս քան զնոսա:
| 41:19 And, behold, seven other kine came up after them, poor and very ill favoured and leanfleshed, such as I never saw in all the land of Egypt for badness:
|
41:20 Եւ ուտէին եւթն երինջքն վտիտք եւ զազիրք զեւթն երինջսն զառաջինս` [551]զգեղեցիկսն եւ`` զընտիրս:
| 41:20 And the lean and the ill favoured kine did eat up the first seven fat kine:
|
41:21 Եւ մտանէին յորովայնս նոցա եւ [552]ոչ երեւէին``. եւ երեսք նոցա զազիրք իբրեւ զառաջինն: [553]Զարթեայ եւ դարձեալ ննջեցի:
| 41:21 And when they had eaten them up, it could not be known that they had eaten them; but they [were] still ill favoured, as at the beginning. So I awoke:
|
41:22 Եւ տեսանէի միւսանգամ յերազի, որպէս թէ եւթն հասկք ելանէին ի միում փնջի լիք եւ գեղեցիկք:
| 41:22 And I saw in my dream, and, behold, seven ears came up in one stalk, full and good:
|
41:23 Եւ այլ եւս եւթն հասկք ապականեալք, ազազունք եւ խորշակահարք ելանէին [554]մօտ առ նոսա:
| 41:23 And, behold, seven ears, withered, thin, [and] blasted with the east wind, sprung up after them:
|
41:24 Եւ կլանէին եւթն հասկքն ազազունք [555]եւ խորշակահարք`` զեւթն հասկսն զգեղեցիկս [556]եւ զատոքս``: Եւ պատմեցի երազահանացն, եւ ոչ ոք էր որ մեկնէր ինձ:
| 41:24 And the thin ears devoured the seven good ears: and I told [this] unto the magicians; but [there was] none that could declare [it] to me:
|
41:25 Եւ ասէ Յովսէփ ցփարաւոն. Երազն փարաւոնի մի է. զոր ինչ Աստուած առնելոց է` եցոյց փարաւոնի:
| 41:25 And Joseph said unto Pharaoh, The dream of Pharaoh [is] one: God hath shewed Pharaoh what he [is] about to do:
|
41:26 Եւթն երինջքն գեղեցիկք` եւթն ամ են, եւ եւթն հասկքն գեղեցիկք` եւթն ամ են. երազն փարաւոնի մի է:
| 41:26 The seven good kine [are] seven years; and the seven good ears [are] seven years: the dream [is] one:
|
41:27 Եւ եւթն երինջքն տգեղք եւ վտիտք որ ելանէին զհետ նոցա` եւթն ամ են, եւ եւթն հասկքն ոսինք եւ խորշակահարք` [557]լիցի զեւթն ամ սով:
| 41:27 And the seven thin and ill favoured kine that came up after them [are] seven years; and the seven empty ears blasted with the east wind shall be seven years of famine:
|
41:28 Բանն զոր ասացի փարաւոնի` այն է, զոր ինչ Աստուած առնելոց է` եցոյց փարաւոնի:
| 41:28 This [is] the thing which I have spoken unto Pharaoh: What God [is] about to do he sheweth unto Pharaoh:
|
41:29 Ահա ամք եւթն եկեսցեն բազում լիութեան յամենայն երկրիս Եգիպտացւոց:
| 41:29 Behold, there come seven years of great plenty throughout all the land of Egypt:
|
41:30 Եւ յետ այնորիկ եկեսցէ եւթն ամ սովոյ, եւ մոռասցին զլիութիւնն յամենայն երկրիս Եգիպտացւոց. եւ սպառեսցէ սովն զերկիր:
| 41:30 And there shall arise after them seven years of famine; and all the plenty shall be forgotten in the land of Egypt; and the famine shall consume the land:
|
41:31 Եւ ոչ ծանիցի [558]լիութիւնն յերեսաց սովոյն որ գայցէ յետ այնորիկ. քանզի սաստիկ լինիցի յոյժ:
| 41:31 And the plenty shall not be known in the land by reason of that famine following; for it [shall be] very grievous:
|
41:32 Այլ վասն կրկնելոյ երազոյն փարաւոնի երկիցս անգամ, զի ճշմարիտ իցէ բանն առ ի յԱստուծոյ, եւ փութասցի Աստուած առնել զնա:
| 41:32 And for that the dream was doubled unto Pharaoh twice; [it is] because the thing [is] established by God, and God will shortly bring it to pass:
|
41:33 Եւ արդ տես, խնդրեա այր մի իմաստուն եւ խորհրդական փարաւոնի, եւ կացուսցես զնա ի վերայ երկրիս Եգիպտացւոց:
| 41:33 Now therefore let Pharaoh look out a man discreet and wise, and set him over the land of Egypt:
|
41:34 Եւ արասցէ, եւ կացուսցէ գործակալս փարաւոնի ի վերայ երկրիս, եւ հինգերորդեսցեն զարմտիս երկրիս Եգիպտացւոց զեւթն ամացն լիութեան:
| 41:34 Let Pharaoh do [this], and let him appoint officers over the land, and take up the fifth part of the land of Egypt in the seven plenteous years:
|
41:35 Եւ ժողովեսցեն զամենայն կերակուրս [559]զեւթն ամացն բարեաց եկելոց, եւ ժողովեսցի ցորեանն ընդ ձեռամբ փարաւոնի, եւ կերակուրք ի քաղաքս պահեսցին:
| 41:35 And let them gather all the food of those good years that come, and lay up corn under the hand of Pharaoh, and let them keep food in the cities:
|
41:36 Եւ եղիցին կերակուրքն պահեալ երկրիս յեւթն ամս սովոյն որ լինիցին յերկրիս Եգիպտացւոց, եւ մի՛ սատակեսցի երկիրս ի սովոյ:
| 41:36 And that food shall be for store to the land against the seven years of famine, which shall be in the land of Egypt; that the land perish not through the famine:
|
41:37 Եւ հաճոյ թուեցաւ բանն առաջի փարաւոնի եւ առաջի ամենայն ծառայից իւրոց:
| 41:37 And the thing was good in the eyes of Pharaoh, and in the eyes of all his servants:
|
41:38 Եւ ասէ փարաւոն ցամենայն ծառայս իւր. Միթէ գտանիցե՞մք այր այնպիսի որ ունիցի զոգի Աստուծոյ յանձին իւրում:
| 41:38 And Pharaoh said unto his servants, Can we find [such a one] as this [is], a man in whom the Spirit of God:
|
41:39 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Որովհետեւ եցոյց քեզ Աստուած զայդ ամենայն, չիք այր իմաստնագոյն եւ խորհրդական քան զքեզ:
| 41:39 And Pharaoh said unto Joseph, Forasmuch as God hath shewed thee all this, [there is] none so discreet and wise as thou:
|
41:40 Դու լիցիս ի վերայ տան իմոյ, եւ բերանոյ քում հնազանդ լիցի ամենայն ժողովուրդ իմ. բայց միայն աթոռովս ի վերոյ եղէց ես քան զքեզ:
| 41:40 Thou shalt be over my house, and according unto thy word shall all my people be ruled: only in the throne will I be greater than thou:
|
41:41 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ահաւասիկ կացուցի զքեզ այսօր ի վերայ երկրիս Եգիպտացւոց:
| 41:41 And Pharaoh said unto Joseph, See, I have set thee over all the land of Egypt:
|
41:42 Եւ հանեալ փարաւոնի զմատանին իւր ի ձեռանէ իւրմէ` եդ ի ձեռին Յովսեփայ, եւ զգեցոյց նմա պատմուճան բեհեզեայ, եւ արկ մանեակ ոսկի ի պարանոց նորա:
| 41:42 And Pharaoh took off his ring from his hand, and put it upon Joseph' s hand, and arrayed him in vestures of fine linen, and put a gold chain about his neck:
|
41:43 Եւ եհան զնա յերկրորդ կառս իւր. եւ քարոզ կարդայր առաջի [560]նորա. եւ կացոյց զնա ի վերայ երկրին Եգիպտացւոց:
| 41:43 And he made him to ride in the second chariot which he had; and they cried before him, Bow the knee: and he made him [ruler] over all the land of Egypt:
|
41:44 Եւ ասէ փարաւոն ցՅովսէփ. Ահաւասիկ ես փարաւոն, առանց քո ոչ ոք համբարձցէ զձեռս իւր եւ զոտս իւր ի վերայ ամենայն երկրիս Եգիպտացւոց:
| 41:44 And Pharaoh said unto Joseph, I [am] Pharaoh, and without thee shall no man lift up his hand or foot in all the land of Egypt:
|
41:45 Եւ կոչեաց փարաւոն զանուն Յովսեփայ [561]Փսոմփթոմփանէ, եւ ետ նմա զԱսանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի կնութեան. եւ ել Յովսէփ [562]յերեսաց փարաւոնի:
| 41:45 And Pharaoh called Joseph' s name Zaphnath- paaneah; and he gave him to wife Asenath the daughter of Poti- pherah priest of On. And Joseph went out over [all] the land of Egypt:
|
41:46 Եւ էր Յովսէփ ամաց երեսնից` յորժամ ընծայեցաւ առաջի փարաւոնի արքային Եգիպտացւոց: Ել Յովսէփ յերեսաց փարաւոնի, եւ շրջեցաւ ընդ ամենայն Եգիպտոս:
| 41:46 And Joseph [was] thirty years old when he stood before Pharaoh king of Egypt. And Joseph went out from the presence of Pharaoh, and went throughout all the land of Egypt:
|
41:47 Եւ արար երկիրն յեւթն ամս լիութեանն արդիւնս:
| 41:47 And in the seven plenteous years the earth brought forth by handfuls:
|
41:48 Եւ ժողովեաց զամենայն կերակուրս ամացն եւթանց, [563]յորս էր լիութիւն` յերկրին Եգիպտացւոց. եւ համբարեաց կերակուրս ի քաղաքս, զկերակուրս դաշտաց քաղաքին որ շուրջ զնովաւ, համբարեաց ի նմա:
| 41:48 And he gathered up all the food of the seven years, which were in the land of Egypt, and laid up the food in the cities: the food of the field, which [was] round about every city, laid he up in the same:
|
41:49 Եւ ժողովեաց Յովսէփ զցորեան իբրեւ զաւազ ծովու բազում յոյժ, մինչեւ ոչ կարէր համարել, քանզի ոչ գոյր թիւ:
| 41:49 And Joseph gathered corn as the sand of the sea, very much, until he left numbering; for [it was] without number:
|
41:50 Եւ եղեն Յովսեփու երկու որդիք` մինչչեւ եկեալ էր եւթն ամացն սովոյ, զորս ծնաւ նմա Ասանէթ դուստր Պետափրեայ քրմի Արեգ քաղաքի:
| 41:50 And unto Joseph were born two sons before the years of famine came, which Asenath the daughter of Poti- pherah priest of On bare unto him:
|
41:51 Եւ կոչեաց Յովսէփ զանուն անդրանկանն [564]Մանասէ. զի ասէ` թէ Մոռացոյց ինձ Աստուած զամենայն վիշտս իմ, եւ զամենայն [565]վիշտս հօր իմոյ:
| 41:51 And Joseph called the name of the firstborn Manasseh: For God, [said he], hath made me forget all my toil, and all my father' s house:
|
41:52 Եւ զանուն երկրորդին կոչեաց [566]Եփրեմ, զի ասէ` թէ Աճեցոյց զիս Աստուած յերկրի տառապանաց իմոց:
| 41:52 And the name of the second called he Ephraim: For God hath caused me to be fruitful in the land of my affliction:
|
41:53 Եւ անցին եւթն ամք լիութեանն որ եղեն յերկրին Եգիպտացւոց:
| 41:53 And the seven years of plenteousness, that was in the land of Egypt, were ended:
|
41:54 Եւ սկսան գալ եւթն ամք սովոյն, որպէս եւ ասաց Յովսէփ. եւ եղեւ սով [567]յամենայն երկրին, զի`` յամենայն երկրին Եգիպտացւոց [568]ոչ գտանէր հաց:
| 41:54 And the seven years of dearth began to come, according as Joseph had said: and the dearth was in all lands; but in all the land of Egypt there was bread:
|
41:55 Եւ սովեցաւ ամենայն երկիրն Եգիպտացւոց, եւ աղաղակեաց [569]ամենայն ժողովուրդն առ փարաւոն վասն հացի. եւ ասէ փարաւոն ցամենայն Եգիպտացիսն. Երթայք առ Յովսէփ, եւ զոր ինչ ասիցէ ձեզ` արասջիք:
| 41:55 And when all the land of Egypt was famished, the people cried to Pharaoh for bread: and Pharaoh said unto all the Egyptians, Go unto Joseph; what he saith to you, do:
|
41:56 Եւ էր սով ի վերայ երեսաց ամենայն երկրի. եւ եբաց Յովսէփ զամենայն շտեմարանս ցորենոյ, եւ վաճառէր ամենայն Եգիպտացւոցն. եւ սաստկացաւ սովն [570]յամենայն երկիրն`` Եգիպտացւոց:
| 41:56 And the famine was over all the face of the earth: And Joseph opened all the storehouses, and sold unto the Egyptians; and the famine waxed sore in the land of Egypt:
|
41:57 Եւ ամենայն աշխարհք գային յԵգիպտոս գնել ի Յովսեփայ, զի զօրանայր սովն ընդ ամենայն երկիր:
| 41:57 And all countries came into Egypt to Joseph for to buy [corn]; because that the famine was [so] sore in all lands:
|