5:1 Բաղտասար արքայ արար ընթրիս մեծամեծաց իւրոց հազար առն. եւ [66]ըստ հազարացն նոյնպէս եւ`` գինի:
| 5:1 Belshazzar the king made a great feast to a thousand of his lords, and drank wine before the thousand:
|
5:2 Եւ իբրեւ ընդ գինիս եմուտ Բաղտասար, հրամայեաց բերել զսպասս արծաթոյ եւ զոսկւոյ, զոր եհան Նաբուքոդոնոսոր հայր նորա ի տաճարէն որ յԵրուսաղէմ, զի արբցեն նոքօք թագաւորն եւ մեծամեծք իւր, եւ հարճք եւ կանայք իւր:
| 5:2 Belshazzar, whiles he tasted the wine, commanded to bring the golden and silver vessels which his father Nebuchadnezzar had taken out of the temple which [was] in Jerusalem; that the king, and his princes, his wives, and his concubines, might drink therein:
|
5:3 Եւ բերին զսպասսն զոսկեղէնս [67]եւ զարծաթեղէնս``, զոր բերեալ էր ի տաճարէն Աստուծոյ` որ էր յԵրուսաղէմ. եւ ըմպէին նոքօք թագաւորն եւ մեծամեծք իւր, եւ հարճք նորա եւ կանայք:
| 5:3 Then they brought the golden vessels that were taken out of the temple of the house of God which [was] at Jerusalem; and the king, and his princes, his wives, and his concubines, drank in them:
|
5:4 Ըմպէին գինի, եւ օրհնէին զաստուածս զոսկեղէնս եւ զարծաթեղէնս եւ զպղնձիս եւ զերկաթիս եւ զփայտեղէնս եւ զքարեղէնս. [68]եւ զԱստուածն յաւիտենից ոչ օրհնեցին, որ ունէր իշխանութիւն ոգւոց նոցա:
| 5:4 They drank wine, and praised the gods of gold, and of silver, of brass, of iron, of wood, and of stone:
|
5:5 Ի նմին ժամու ելին մատունք ձեռին մարդոյ, եւ գրէին հանդէպ [69]գնդին ի վերայ բռելոյ որմոյ տաճարի թագաւորին. եւ թագաւորն տեսանէր զթաթ ձեռինն որ գրէր:
| 5:5 In the same hour came forth fingers of a man' s hand, and wrote over against the candlestick upon the plaister of the wall of the king' s palace: and the king saw the part of the hand that wrote:
|
5:6 Յայնժամ հատան գոյնք թագաւորին, եւ խորհուրդ նորա խռովէին զնա, եւ յօդք միջոյ նորա լուծանէին, եւ ծունկք նորա զմիմեանս բաբախէին:
| 5:6 Then the king' s countenance was changed, and his thoughts troubled him, so that the joints of his loins were loosed, and his knees smote one against another:
|
5:7 Եւ աղաղակեաց թագաւորն զօրութեամբ` ածել զմոգս եւ զքաղդեայս եւ զգէտս. [70]եւ ասէ ցիմաստունս Բաբելացւոց. Որ ոք ընթերցցի զգիրդ զայդ, եւ զմեկնութիւն դորա ցուցանէ ինձ, ծիրանիս զգեցցի, եւ մանեակ ոսկի ի պարանոց իւր, եւ երրորդ ի թագաւորութեան իմում տիրեսցէ:
| 5:7 The king cried aloud to bring in the astrologers, the Chaldeans, and the soothsayers. [And] the king spake, and said to the wise [men] of Babylon, Whosoever shall read this writing, and shew me the interpretation thereof, shall be clothed with scarlet, and [have] a chain of gold about his neck, and shall be the third ruler in the kingdom:
|
5:8 Եւ մտանէին ամենայն իմաստունք թագաւորին եւ ոչ կարէին զգիրն ընթեռնուլ, եւ ոչ զմեկնութիւն նորա ցուցանել թագաւորին:
| 5:8 Then came in all the king' s wise [men]: but they could not read the writing, nor make known to the king the interpretation thereof:
|
5:9 Եւ արքայ Բաղտասար խռովեցաւ, եւ գոյն երեսաց նորա շրջեցաւ. խռովեցան եւ մեծամեծք նորա ընդ նմա:
| 5:9 Then was king Belshazzar greatly troubled, and his countenance was changed in him, and his lords were astonied:
|
5:10 Եւ եմուտ տիկինն ի տաճարն [71]խրախութեան, եւ ասէ. Արքայ, յաւիտեան կեաց. մի՛ խռովեցուսցեն զքեզ խորհուրդք քո, եւ գոյն երեսաց քոց մի՛ եղծցի:
| 5:10 the queen, by reason of the words of the king and his lords, came into the banquet house: [and] the queen spake and said, O king, live for ever: let not thy thoughts trouble thee, nor let thy countenance be changed:
|
5:11 զի է այր մի ի թագաւորութեան քում, յորում գոյ Հոգի [72]Սուրբ Աստուծոյ``. եւ յաւուրս հօր քո` [73]զօրութիւնք եւ իմաստութիւնք`` գտանէին ի նմա. եւ արքայ Նաբուքոդոնոսոր հայր քո իշխան կացոյց զնա ի վերայ գիտաց եւ մոգուց եւ քաղդէից եւ ըղձից:
| 5:11 There is a man in thy kingdom, in whom [is] the spirit of the holy gods; and in the days of thy father light and understanding and wisdom, like the wisdom of the gods, was found in him; whom the king Nebuchadnezzar thy father, the king, [I say], thy father, made master of the magicians, astrologers, Chaldeans, [and] soothsayers:
|
5:12 Զի ոգի առաւել գոյ ի նմա եւ իմաստութիւն եւ հանճար, մեկնէ զերազս եւ պատմէ զառակս եւ լուծանէ զիրս կապեալս, Դանիէլ. եւ արքայ` Բաղտասար անուն եդ նմա. արդ կոչեսցի, եւ զմեկնութիւն դորա պատմէ:
| 5:12 Forasmuch as an excellent spirit, and knowledge, and understanding, interpreting of dreams, and shewing of hard sentences, and dissolving of doubts, were found in the same Daniel, whom the king named Belteshazzar: now let Daniel be called, and he will shew the interpretation:
|
5:13 Յայնժամ ածին ի ներքս զԴանիէլ առաջի թագաւորին. եւ ասէ թագաւորն ցԴանիէլ. Դո՞ւ ես Դանիէլ յորդւոց գերութեանն Հրէաստանի, զոր ած [74]Նաբուքոդոնոսոր հայր իմ:
| 5:13 Then was Daniel brought in before the king. [And] the king spake and said unto Daniel, [Art] thou that Daniel, which [art] of the children of the captivity of Judah, whom the king my father brought out of Jewry:
|
5:14 լուայ զքէն թէ Հոգի [75]Աստուծոյ է ի քեզ, եւ [76]զօրութիւն եւ հանճար եւ իմաստութիւն առաւել գտաւ ի քեզ:
| 5:14 I have even heard of thee, that the spirit of the gods [is] in thee, and [that] light and understanding and excellent wisdom is found in thee:
|
5:15 Եւ արդ աւասիկ [77]մտին առաջի իմ իմաստունք եւ [78]մոգք եւ`` իղձք, զի զգիրդ զայդ ընթեռնուցուն եւ զմեկնութիւն դորա ցուցցեն ինձ, եւ ոչ կարացին պատմել [79]ինձ:
| 5:15 And now the wise [men], the astrologers, have been brought in before me, that they should read this writing, and make known unto me the interpretation thereof: but they could not shew the interpretation of the thing:
|
5:16 Եւ ես լուայ զքէն` թէ կարօղ ես մեկնել [80]մեկնութիւնս. եւ արդ եթէ կարիցես զգիրդ ընթեռնուլ եւ զմեկնութիւն դորա ցուցանել ինձ, ծիրանիս զգեցցիս, եւ մանեակ ոսկի ի պարանոցի քում, եւ երրորդ ի թագաւորութեան իմում տիրեսցես:
| 5:16 And I have heard of thee, that thou canst make interpretations, and dissolve doubts: now if thou canst read the writing, and make known to me the interpretation thereof, thou shalt be clothed with scarlet, and [have] a chain of gold about thy neck, and shalt be the third ruler in the kingdom:
|
5:17 Եւ ասէ Դանիէլ առաջի թագաւորին. Պարգեւք քո քեզ լիցին, եւ զպատիւ [81]տան քո` այլում տուր. բայց զգիրդ ես [82]ընթերցայց եւ զմեկնութիւն դորա ցուցից [83]քեզ:
| 5:17 Then Daniel answered and said before the king, Let thy gifts be to thyself, and give thy rewards to another; yet I will read the writing unto the king, and make known to him the interpretation:
|
5:18 Արքայ, Աստուած Բարձրեալ` զմեծութիւն եւ զթագաւորութիւն եւ զպատիւ եւ զփառս ետ Նաբուքոդոնոսորայ հօր քում:
| 5:18 O thou king, the most high God gave Nebuchadnezzar thy father a kingdom, and majesty, and glory, and honour:
|
5:19 եւ ի մեծութենէն զոր ետ նմա` ամենայն ազգք եւ ազինք եւ լեզուք զարհուրեալ դողային յերեսաց նորա. զորս կամէր` [84]հարկանէր, զորս կամէր` սպանանէր``, եւ զորս կամէր ինքն բարձրացուցանէր, եւ զորս կամէր ինքն խոնարհեցուցանէր:
| 5:19 And for the majesty that he gave him, all people, nations, and languages, trembled and feared before him: whom he would he slew; and whom he would he kept alive; and whom he would he set up; and whom he would he put down:
|
5:20 Եւ յորժամ բարձրացաւ սիրտ նորա եւ ոգի նորա զօրացաւ յամբարտաւանել, անկաւ յաթոռոյ թագաւորութեան իւրոյ, եւ պատիւն բարձաւ ի նմանէն:
| 5:20 But when his heart was lifted up, and his mind hardened in pride, he was deposed from his kingly throne, and they took his glory from him:
|
5:21 եւ ի մարդկանէ հալածեցաւ, եւ սիրտ ընդ գազանս տուաւ նմա, եւ ընդ ցիռս բնակութիւն նորա, եւ խոտ իբրեւ արջառոյ ջամբէին նմա, եւ ի ցօղոյ երկնից մարմին նորա ներկաւ. մինչեւ ծանեաւ թէ տիրէ Աստուած Բարձրեալն թագաւորութեան մարդկան, եւ ում կամի` տացէ զնա:
| 5:21 And he was driven from the sons of men; and his heart was made like the beasts, and his dwelling [was] with the wild asses: they fed him with grass like oxen, and his body was wet with the dew of heaven; till he knew that the most high God ruled in the kingdom of men, and [that] he appointeth over it whomsoever he will:
|
5:22 Եւ արդ դու, որդի նորա Բաղտասար, ոչ խոնարհեցուցեր զսիրտ քո [85]առաջի Աստուծոյ` ուստի զայդ ամենայն գիտէիր:
| 5:22 And thou his son, O Belshazzar, hast not humbled thine heart, though thou knewest all this:
|
5:23 եւ ընդդէմ [86]Աստուծոյ երկնից հպարտացար, եւ զսպաս տան նորա բերին առաջի քո, եւ դու եւ մեծամեծք քո, հարճք քո եւ կանայք քո ըմպէին նոքօք գինի. եւ զաստուածս զոսկեղէնս եւ զարծաթեղէնս եւ զպղնձիս եւ զերկաթիս եւ զփայտեղէնս եւ զքարեղէնս, որ ոչ տեսանեն եւ ոչ լսեն եւ ոչ իմանան, օրհնէիր, եւ զԱստուած` որոյ շունչ քո ի ձեռին նորա է եւ ամենայն ճանապարհք քո, զնա ոչ փառաւորեցեր:
| 5:23 But hast lifted up thyself against the Lord of heaven; and they have brought the vessels of his house before thee, and thou, and thy lords, thy wives, and thy concubines, have drunk wine in them; and thou hast praised the gods of silver, and gold, of brass, iron, wood, and stone, which see not, nor hear, nor know: and the God in whose hand thy breath [is], and whose [are] all thy ways, hast thou not glorified:
|
5:24 Վասն այսորիկ յերեսաց նորա առաքեցաւ թաթ ձեռինն եւ զգիրդ զայդ գրեաց:
| 5:24 Then was the part of the hand sent from him; and this writing was written:
|
5:25 Եւ այս ինչ է գիրդ որ գրեալ է. [87]Մանէ, Թեկեղ, Փարէս:
| 5:25 And this [is] the writing that was written, MENE, MENE, TEKEL, UPHARSIN:
|
5:26 Եւ այս է մեկնութիւն բանիդ. Մանէ, չափեաց Աստուած զթագաւորութիւն քո եւ վախճանեաց զնա:
| 5:26 This [is] the interpretation of the thing: MENE; God hath numbered thy kingdom, and finished it:
|
5:27 Թեկեղ, [88]կշռեցաւ ի կշիռս եւ [89]գտաւ պակասեալ:
| 5:27 TEKEL; Thou art weighed in the balances, and art found wanting:
|
5:28 Փարէս, բաժանեցաւ թագաւորութիւն քո եւ տուաւ Մարաց եւ Պարսից:
| 5:28 PERES; Thy kingdom is divided, and given to the Medes and Persians:
|
5:29 Եւ հրաման ետ Բաղտասար եւ զգեցուցին նմա ծիրանիս, եւ մանեակ ոսկի ի պարանոցի նորա, եւ քարոզ կարդայր առաջի նորա լինել իշխան երրորդ ի թագաւորութեան նորա:
| 5:29 Then commanded Belshazzar, and they clothed Daniel with scarlet, and [put] a chain of gold about his neck, and made a proclamation concerning him, that he should be the third ruler in the kingdom:
|
5:30 Եւ ի նմին գիշերի սպանաւ Բաղտասար արքայ Քաղդէացւոց:
| 5:30 In that night was Belshazzar the king of the Chaldeans slain:
|
5:31 Եւ Դարեհ [90]արքայ առ զթագաւորութիւնն, որ էր ամաց [91]վաթսուն եւ երկուց:
| 5:31 And Darius the Median took the kingdom, [being] about threescore and two years old:
|